BIBE
polski   english
Strona główna Instytut badań edukacyjnych
BIBE
Evidence Informed Policy
Zobacz również
Nasze strony
O pracowni

Zespół Pracowni BIBE zajmuje się przede wszystkim monitorowaniem i opracowaniem badań za lata 1989-2015 prowadzonych w zakresie szeroko pojętej edukacji.   >> więcej


napisz do nas
bibe@ibe.edu.pl
 
  poprzednie
następne  
 
Obserwuj
Tytuł badania: Zdrowie młodzieży szkolnej w Polsce i innych krajach
Kolejne lata cyklu: 1989 1990 1994 1996 2002 2003 2005 2006 2010 2011 2012
Typ badania: międzynarodowe, cykliczne
Instytucja:
Data: luty 1994
Badacz: Ilona Burzyńska, Joanna Mazur, Anna Oblacińska, Barbara Woynarowska
Abstrakt:

Badanie miało na celu diagnozę zachowań zdrowotnych młodzieży w Polsce oraz prześledzenie zmian, które dokonały się w tym zakresie w ciągu czterech lat. Badaniem objęto reprezentatywną grupę uczniów w wieku 11, 13 i 15 lat, która w 1990 roku wynosiła 4643 osoby (2328 dziewcząt i 2315 chłopców), a w 1994 roku 4527 osób (2284 dziewczęta i 2243 chłopców). Badani zamieszkiwali 11 województw i uczęszczali do 260 szkół podstawowych i ponadpodstawowych, które dobrano w losowaniu zespołowo-warstwowym, dwustopniowym. W 1990 i 1994 roku przebadano te same województwa i oddziały szkolne. Badanie przeprowadzono w ramach międzynarodowych badań nad zachowaniami zdrowotnymi młodzieży szkolnej (Health Behaviour of School Age Children – HBSC), w których w 1990 roku brało udział 13 krajów, a w 1994 roku – 25 krajów. Wykorzystano ankietę międzynarodową, dostosowaną do warunków polskich i przetestowaną w dwóch badaniach pilotażowych. Tak w 1990, jak i 1994 roku aktywność ruchowa była wśród młodzieży zbyt mała z niekorzystną dysproporcją między czasem poświęcanym na ćwiczenia fizyczne a czasem unieruchomienia, np. podczas oglądania telewizji lub korzystania z komputera. Ponad 25% uczniów zbyt rzadko angażowała się w aktywność fizyczną w czasie wolnym, a 46% uczniów robiło to zbyt krótko. Połowa chłopców i jedna trzecia dziewcząt zbyt wiele czasu poświęcały na oglądanie telewizji. Odsetek osób spędzających czas przed komputerem przez ponad cztery godziny tygodniowo wzrósł w ciągu czterech lat o 15%, przy czym wśród chłopców dwukrotnie, a wśród dziewcząt pięciokrotnie (był on jednak wyjściowo znacznie niższy u dziewcząt niż u chłopców). Zaobserwowano jednocześnie pozytywne zjawisko wzrostu odsetka dziewcząt ćwiczących częściej i dłużej. Utrzymywała się tendencja do zbyt rzadkiego spożywania surowych warzyw, ciemnego pieczywa i chudego mleka. Ponad 50% badanych spożywało zbyt często słodycze. Wzrosło spożycie napojów gazowanych, szczególnie u dziewcząt. Około 16% nie jadło w domu śniadania (wśród dziewcząt odsetek ten zwiększył się o 5%), około 25% nie spożywało w szkole posiłku. 4% badanych nie jadło ani śniadania w domu, ani posiłku w szkole. Nastąpiła znacząca poprawa w zakresie higieny jamy ustnej. Odsetek uczniów myjących zęby częściej niż raz dziennie wzrósł z 49% do 60%, przy czym w każdym wieku dziewczęta dbały o higienę jamy ustnej lepiej niż chłopcy. Pierwsze próby palenia tytoniu miała za sobą jedna trzecia badanych, 78% próbowało już alkoholu. Dwukrotnie wzrósł odsetek intensywnie palących (ponad 50 papierosów tygodniowo) i w 1994 roku wyniósł 15% wśród chłopców i 7% wśród dziewcząt. 1/3 uczniów była co najmniej raz w stanie upojenia alkoholowego, a odsetek ten wzrósł znacznie szczególnie wśród dziewcząt. Zanotowano również wzrost odsetka młodzieży wcześnie rozpoczynającej życie seksualne – pierwszy stosunek miało za sobą 6% badanych, przy czym częściej byli to 15-letni chłopcy (24%). W 1994 w grupie pijącej alkohol największy odsetek stanowili badani, których ojcowie byli rzemieślnikami – 24%, pracownikami fizycznymi – 19%, bezrobotnymi – 19%. Istotna zależność między piciem przez ucznia a zawodem ojca występowała u chłopców; nie wystąpiła zależność między piciem dziecka a zawodem matki; nie stwierdzono istotnej zależności między częstością picia a zamożnością rodziny. W grupie młodzieży pijącej był znacznie większy odsetek tych, których rodzice palili codziennie (ojciec 20%, matka 23%), niż tych, których rodzice nie palili (16% i 15%); istotność różnic była większa w przypadku chłopców. Stwierdzono zależność między piciem a przedwczesnym podejmowaniem współżycia płciowego; większy był odsetek chłopców (62%) w wieku 15 lat, którzy mieli już stosunek płciowy i piją alkohol, niż tych, którzy mieli stosunek płciowy i nie piją alkoholu (38%). Picie było skorelowane z paleniem tytoniu – robiło to 62% chłopców i 49% dziewcząt pijących. Młodzież pijąca istotnie częściej piła co najmniej raz dziennie kawę; chłopcy istotnie częściej nie spożywali w domu pierwszego śniadania; dziewczęta istotnie częściej nie spożywały żadnego posiłku. Trudne relacje z ojcem miało 45% pijących i 36% niepijących, z matką 19% i 13%. 54% pijących alkohol spędzało czas cztery, pięć razy w tygodniu z bliskimi przyjaciółmi bezpośrednio po zajęciach szkolnych. Wśród młodzieży pijącej większy był niż wśród niepijących odsetek osób dręczących innych kilka razy w tygodniu (6% i 1%). Młodzież pijąca była ponad dwa razy częściej niezadowolona z życia niż niepijąca; dziewczęta pijące częściej niż chłopcy twierdziły, że są niezadowolone (20% i 12%). Stany upojenia alkoholowego były skorelowane z częstszym doznawaniem urazów – 29% młodzieży, która w ostatnim roku doznała wielokrotnych urazów (od dwóch do ośmiu), była w stanie upojenia alkoholowego od czterech do 10 razy i częściej. Wszyscy uczniowie, którzy doznali dziewięciu i więcej urazów, podali, że byli pijani od czterech do 10 razy w życiu. Wśród młodzieży pijącej alkohol 42% odczuwało dolegliwości psychosomatyczne prawie w każdym tygodniu i częściej (zwykle bóle głowy, trudności z zasypianiem); częściej odczuwały je dziewczęta niż chłopcy. Okazało się, że aż ponad połowa młodzieży w wieku od 11 do 15 chciałaby zmienić coś w swoim wyglądzie zewnętrznym; nie była również zadowolona ani z wysokości, ani z masy swojego ciała. Uczniowie młodsi, częściej chłopcy niż dziewczęta, bardziej pozytywnie oceniają swój wygląd i budowę ciała. Chociaż u wielu młodych ludzi występowały zaburzenia związane ze zdrowiem psychospołecznym, większość badanych była zadowolona z życia, pozytywnie oceniała stan swojego zdrowia. Okazało się także, że dziewczęta częściej niż chłopcy nie wierzyły w swoje siły, czuły się samotne i bezradne, były niezadowolone z życia (od 7% do 15%, chłopcy: od 3% do 9%). Dzieci starsze, przede wszystkim dziewczęta, miały większą skłonność do takich postaw i zachowań. W 1994 83% badanych lubiło swoją szkołę, około 1/3 lubiło ją bardzo (27% chłopców, 39% dziewcząt), 5% nie lubiło jej wcale; szkołę lubiło 86% uczniów na wsi, 82% w mieście. 38% chłopców i 48% dziewcząt zgodziło się ze stwierdzeniem, że szkoła jest miejscem, w którym uczniowie lubią przebywać (nie zgadzało się z tym odpowiednio 25% i 17%); 55% i 60% – że mają poczucie przynależności do swojej szkoły; 52% i 54% – że w szkole jest czysto (przeciwnego zdania było po 20%); 22% i 16% – że uczniowie są traktowani zbyt surowo (przeciwnego zdania było 45% i 50%). Częściej poczucie przynależności i rzadziej zbyt surowego traktowania miała młodzież wiejska niż miejska. Wśród uczniów w wieku 13 lat 34% czuło się w szkole bezpiecznie zawsze (32% chłopcy, 35% dziewczęta), 31% często (33% i 30%), 25% czasami (22% i 27%), 7% rzadko (8% i 7%), 3% nigdy (5% i 1%); większe poczucie bezpieczeństwa miała młodzież na wsi niż w mieście. Wśród uczniów w wieku 13 lat 12% dostrzegało w szkole dużo przypadków wandalizmu (chłopcy 14%, dziewczęta 10%), 21% – dość dużo (19% i 23%), 48% – mało (46% i 50%), 19% – wcale (21% i 17%); nie zauważało ich wcale 28% młodzieży na wsi i 14% w mieście.

Deskryptory TESE: zdrowie, zachowania, młodzież, szkoła podstawowa, szkoła średnia, szkoła średnia o profilu zawodowym, postawa
TESE descriptors: health, behaviour, youth, primary school, secondary school, vocational school, attitude
Publikacje:
  • Woynarowska, B. (1996). Zdrowie młodzieży szkolnej w Polsce i innych krajach. Raport z badań przeprowadzonych w 1994 roku. Warszawa: Instytut Matki i Dziecka.
 
Tagi
Ostatnie wyszukiwania
Wyszukane słowo Liczba odpowiedzi
 
Strona internetowa współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Baza Informacji o Badaniach Edukacyjnych została stworzona w ramach projektu "BADANIE JAKOŚCI I EFEKTYWNOŚCI EDUKACJI ORAZ INSTYTUCJONALIZACJA ZAPLECZA BADAWCZEGO"