Tytuł badania: | Psychospołeczne warunki pracy polskich nauczycieli |
Projekt badawczy: |
|
Instytucja: | |
Data: | 2009 |
Badacz: | Marcin Drabek, Zbigniew Jóźwiak, Elżbieta Korzeniowska, Dorota Merecz, Agnieszka Mościcka, Krzysztof Puchalski, Jacek Pyżalski |
Abstrakt: |
Celem badania była diagnoza pozytywnych i negatywnych czynników w środowisku pracy nauczyciela, a także związku pomiędzy warunkami pracy nauczyciela a relacjami pomiędzy nauczycielami i uczniami. Badanie przeprowadzono w ramach grantu 1-R-06 dotowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, otrzymanego przez Instytut Medycyny Pracy w Łodzi. Projekt badawczy jest częścią rządowego Programu Wieloletniego Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy. W badaniu zastosowano metodę wywiadu kwestionariuszowego na losowo wybranej ogólnopolskiej próbie nauczycieli liczącej 1214 osób. Wywiady z nauczycielami w szkołach prowadzili ankieterzy firmy badawczej PBS DGA z Sopotu. Zastosowano narzędzia badawcze: Kwestionariusz Obciążeń Zawodowych Pedagoga (KOZP; wersja A); Kwestionariusz MDM; Kwestionariusz Maslach Burnout Inventory – General Survey (MBI-GS). W badanej próbie znalazło się 85,24% kobiet i 14,76% mężczyzn. Średni staż pracy respondentów wyniósł 16,2 roku. 54,3% nauczycieli pracowało w szkołach podstawowych, 21,2% – w gimnazjach, 10% – w liceach, 8,5% – w technikach, 4% – w liceach profilowanych, 2% – w szkołach zawodowych. Blisko połowa respondentów pracowała w szkołach na wsi. 4,5% nauczycieli było stażystami, 18,6% – nauczycielami kontraktowymi, 27,7% – nauczycielami mianowanymi, 49,2% – dyplomowanymi. Wyniki badania (pozyskane dzięki analizom statystycznym) pozwoliły na opracowanie następujących zagadnień – psychospołeczne cechy pracy: stresory i czynniki pozytywne; skutki oddziaływania warunków pracy na polskich nauczycieli; działania, jakie można podejmować, by ograniczyć stres zawodowy nauczycieli; stresory w środowisku pracy nauczyciela; mobbing w środowisku pracy nauczyciela; podobieństwa i różnice między mobbingiem a innymi zjawiskami; czynniki salutogenne (wspierające dobrostan nauczyciela w pracy); fizyczne warunki pracy nauczycieli. Średnie obciążenie lekcjami wśród badanych nauczycieli wyniosło 19,2 godziny. Na zajęcia dodatkowe z uczniami (np. koła zainteresowań) respondenci przeznaczali 2,6 godziny. Przez 8,1 godziny nauczyciele przygotowywali się do zajęć i opracowywali materiały dydaktyczne. Zadania administracyjne (np. zebrania z rodzicami albo rady pedagogiczne) zabierały nauczycielom 3,6 godziny w tygodniu. Blisko 70% badanych deklarowało, że pracują w nadgodzinach. W opinii 48% badanych obciążenie w zawodzie nauczyciela jest zdecydowanie wyższe niż w innych zawodach, zdaniem 38% – raczej wyższe, 6% – raczej nie jest wyższe, 2% – zdecydowanie nie jest wyższe. Jeśli chodzi o poziom wypalenia zawodowego – mężczyźni, jak się okazało, wykazywali wyższy poziom cynizmu niż kobiety (średnia wartość dla całej próby – 4,47, dla kobiet – 4,34, dla mężczyzn – 5,24). Nie stwierdzono znaczących różnic w skalach wyczerpania emocjonalnego i obniżonego osobistego zaangażowania. |
Deskryptory TESE: | warunki pracy, zawód nauczyciela, relacja nauczyciel – uczeń, czas pracy nauczyciela, kariera zawodowa, przemoc, zachowania społeczne, status nauczyciela |
TESE descriptors: | working conditions, teaching profession, teacher-student relation, teacher working time, career, violence, social behaviour, teacher status |
Publikacje: |
|