Abstrakt: |
Celem badania było określenie właściwości deskryptywnych obrazu świata zawodowego oraz projektów zawodowych formułowanych przez dzieci w wieku 6 i 10 lat. Próbowano także określić dynamikę tych zjawisk w czasie średniego i późnego dzieciństwa. Szukano odpowiedzi na pytania o: treść deskryptywnego obrazu świata zawodowego w okresie średniego i późnego dzieciństwa; cechy charakteryzujące deskryptywny obraz świata zawodowego dzieci sześcio- i dziesięcioletnich; dynamikę treściowej zawartości informacji i ich charakterystykę w czasie drugiego i trzeciego dzieciństwa; treść dziecięcych projektów zawodowych; zmiany dziecięcych projektów zawodowych i cech jakościowych. Wykorzystano metodę badania poprzecznego. Objęto nim dwie kohorty dzieci sześcio- (197 osób) i dziesięcioletnich (357 osób) z dużego miasta. Posłużono się techniką rozmowy indywidualnej. Jedna trzecia badanych sześciolatków potrafiła precyzyjne i trafnie nazwać poszczególne zawody. Dzieci dziesięcioletnie potrafiły uczynić to niemal dwa razy częściej. Żadne dziecko sześcioletnie nie potrafiło wymienić w pełni typowych miejsc pracy osób wykonujących poszczególne zawody. Co najmniej jedno charakterystyczne miejsce pracy wymieniło 27,5% sześciolatków i 47,6% dziesięciolatków. Określeniami opisowymi w tym przypadku posłużyło się 25,7% sześciolatków i 27,9% dziesięciolatków. Nie rozpoznało zawodu 28,3% sześciolatków i 10,6% dziesięciolatków. Od czterech do pięciu istotnych cech charakterystycznych dla danego zawodu potrafiło wymienić 0,2% sześciolatków i 8% dziesięciolatków. Kilka czynności nieistotnych, pobocznych wymieniało już 47,7% dzieci sześcioletnich i 41,5% dziesięcioletnich. Sześciolatki potrafiły wymienić te zawody, z którymi zetknęły się bezpośrednio, np. pielęgniarka, lekarz, sprzedawca, mechanik samochodowy. Nie znały natomiast zawodów wykonywanych w miejscach takich jak: fabryka, zakład naukowy, instytucja. Za to 2/3 dziesięciolatków potrafiło rozpoznać na ilustracjach naukowca w laboratorium, pracownika banku itp. Wyraźne preferencje co do wykonywanego zawodu kształtują się u dzieci dziesięcioletnich. Chłopcy chcieliby zostać mechanikami albo pracować na wsi; dziewczynkom podoba się praca w sklepie, z dziećmi, w biurze, także na wsi ze względu na zainteresowanie zwierzętami. Zawody wybierane przez chłopców są bardziej zróżnicowane niż w przypadku dziewczynek nastawionych przede wszystkim na pracę z ludźmi. Chłopcy koncentrują się na działalności związanej z atrybutami męskości jako dominacji, siły, niezależności, chcą pracować jako strażacy, policjanci, piloci, sportowcy. Dobry zawód z wysokimi zarobkami łączy 27,8% dziewczynek oraz 22,2% chłopców sześcioletnich oraz 33% dziewczynek i 37,9% chłopców dziesięcioletnich. |