Tytuł badania: | Raport roczny programu społecznego "Szkoła bez przemocy" 2008 |
Projekt badawczy: |
|
Kolejne lata cyklu: | 2008 2009 2010 |
Typ badania: | cykliczne |
Instytucja: | |
Data: | 2008 |
Badacz: | Janusz Czapiński, Anna Giza-Poleszczuk |
Abstrakt: |
Badanie miało na celu pomoc szkołom w dokonaniu analizy źródeł problemów oraz skali zjawiska przemocy. Wywiadami ankietowymi objęto uczniów i nauczycieli z 292 szkół, w tym 117 biorących udział w pierwszej edycji badania z 2006 roku. W każdej ze szkół badaniem objęto uczniów ze wszystkich poziomów, przy czym w szkołach podstawowych uwzględniono tylko klasy V-VI. Próby nie można uznać za w pełni reprezentatywną, bowiem objęła te szkoły, które zgłosiły chęć udziału w programie. Próba uczniów wyniosła 21 757 osób, nauczycieli zaś – 4093 osoby. Autorami kwestionariusza byli Anna Giza-Poleszczuk i Janusz Czapiński. Jedna czwarta uczniów należała do jakiegoś klubu sportowego, przynależność ta jednak spadała po zakończeniu gimnazjum, szczególnie wśród dziewcząt. 93% badanych korzystało z internetu, najczęściej w domu (81%), następnie w szkole (59%). Przeciętnie młodzież spędzała w internecie niecałe trzy godziny dziennie, przy czym chłopcy spędzali w sieci więcej czasu niż dziewczęta. Zmieniła się struktura wieku inicjacji seksualnej – przybyło uczniów w grupach najmłodszych (14-15 lat), ubyło zaś w najstarszych (18-19 lat). Największy przyrost inicjacji seksualnej następował po przejściu z gimnazjum do szkoły ponadgimnazjalnej. W każdym przedziale wiekowym było więcej chłopców niż dziewcząt, jednak wraz z wiekiem różnica ta zmniejszała się. Satysfakcja z życia seksualnego rosła z wiekiem w grupie dziewcząt, spadała zaś u chłopców powyżej 16. roku życia. Odsetek palaczy w poszczególnych grupach wiekowych utrzymywał się na poziomie z 2007 roku. Wzrosła jednak liczba papierosów wypalanych w ciągu tygodnia, głównie wśród młodszych roczników (gimnazjalistów). W porównaniu z wynikami z 2007 roku nieznacznie wzrósł odsetek młodzieży przyznającej się do picia alkoholu w ciągu roku oraz miesiąca poprzedzającego badanie. Chłopcy częściej sięgali po alkohol niż dziewczęta we wszystkich grupach wiekowych. Wzrosło deklarowane zażywanie narkotyków w porównaniu z wynikami z 2007 roku, przy czym wyjątek stanowiła grupa najstarsza (18-19 lat). Chłopcy częściej zażywali narkotyki niż dziewczęta, a różnica ta zwiększała się z wiekiem badanych. Wzrosły oceny ze sprawowania respondentów, nie zmienił się natomiast odsetek wagarowiczów z wyjątkiem liceów profilowanych, w których nastąpił wzrost (najwyższy odsetek wśród wszystkich typów szkół), oraz techników i ZSZ, w których nastąpił spadek. Jedna trzecia uczniów nie miała żadnych konfliktów z kolegami, 40% miało je incydentalnie, a 8% wiele razy. 2/3 uczniów zadeklarowały brak konfliktów z nauczycielami, a 4% częste konflikty w roku przeprowadzenia badania. Chłopcy częściej wchodzili w konflikt z nauczycielem niż dziewczęta. Najwięcej uczniów skarżyło się na przemoc psychiczną (częściej uczniowie szkół podstawowych i gimnazjów), najmniej – na groźną przemoc fizyczną i następnie przemoc fizyczną (częściej uczniowie gimnazjów i liceów). Z wiekiem uczniów spadał odsetek ofiar przemocy rówieśniczej i rósł odsetek ofiar przemocy ze strony nauczycieli. Najmniej objawów przemocy zanotowano w liceach ogólnokształcących. W gimnazjum gwałtownie wzrastał odsetek ofiar przemocy ze strony nauczycieli, przy czym na niezmienionym poziomie utrzymywał się poziom przemocy rówieśniczej. Zmiany w stosunku do badania z 2007 roku okazały się niewielkie. Nauczyciele za stosunkowo częste przejawy przemocy uznali oprócz przemocy psychicznej także bicie kolegów i niszczenie ich rzeczy. Ze strony uczniów pedagodzy doświadczali najczęściej przemocy w formie ignorowania poleceń uniemożliwiającego prowadzenie lekcji, następnie prowokowania wybuchu gniewu. Rzadziej doświadczano obrażania i zmuszania nauczycieli do spełnienia żądań uczniów. Sporadyczne przypadki dotyczyły zastraszania lub szykanowania, do rzadkich wyjątków należały najostrzejsze formy przemocy. Najbardziej odczuwali przemoc nauczyciele w technikach, gimnazjach i liceach profilowanych, najmniej zaś w szkołach podstawowych i liceach ogólnokształcących. Skala przemocy doświadczanej przez nauczycieli zależała od ich płci, wieku i stażu pracy – najbardziej narażeni na przemoc ze strony uczniów byli mężczyźni o krótkim stażu pracy. Wśród uczniów sprawcami różnych form przemocy byli najczęściej starsi chłopcy z gimnazjum. Przyznawano się najczęściej do przemocy psychicznej w postaci obrażania. Ujawniono dużą zgodność opinii uczniów i nauczycieli na temat zjawiska przemocy w szkole. |
Deskryptory TESE: | przemoc, przemoc szkolna, zachowania społeczne, relacje interpersonalne, relacja nauczyciel – uczeń |
TESE descriptors: | violence, bullying, social behaviour, interpersonal relations, teacher-student relation |
Publikacje: |
Informujemy, że linki do raportów badawczych, artykułów i publikacji odsyłają do stron lub podstron internetowych, za pośrednictwem których materiały te są udostępniane publicznie. Odpowiedzialność za udostępnione materiały ponosi podmiot prowadzący daną stronę lub podstronę lub podmiot mający uprawnienia do zamieszczania tam swoich danych. Instytut zamieszcza odwołania w dobrej wierze, przyjmując, że rozpowszechnianie utworu następuje za zgodą twórcy. W przypadku stwierdzenia naruszenia prawa autorskiego przez podmiot zamieszczający materiały na stronie lub podstronie, na którą przekierowuje link, bardzo prosimy o niezwłoczny kontakt z Instytutem Badań Edukacyjnych.