Abstrakt: |
Badanie ankietowe miało na celu poznanie sposobu postrzegania bohaterów baśni przez dzieci z klas IV-VIII Szkoły Podstawowej w Grochowie (województwo siedleckie). Badanie objęło 98 dzieci. 89 badanych odpowiedziało, że lubi baśnie, dziewięć osób – nie, choć również one dobrze znały ten rodzaj opowieści. Do najstraszniejszych dzieci zaliczyły baśń o Czerwonym Kapturku, następnie o Śnieżce, Jasiu i Małgosi, Królowie Śniegu i Kopciuszku. Za najbardziej przerażającą postać w baśniach zdecydowana większość uznała Babę Jagę (49 osób), daleko w tyle znalazły się macochy i Królowa Śniegu. Baba Jaga okazała się również najbardziej nielubianą postacią, wyprzedziła tym samym czarownice, trzynastą wróżkę i macochy (w kategorii tej pojawiły się również postacie pozytywne, jak Złota Rybka czy Kot w Butach). Wizerunki bohaterów baśni, zarysowane przez dzieci, nie odbiegały znacznie od opisów prezentowanych w samych baśniach. Baba Jaga musiała być przygarbiona, stara, koścista, mieć poszarpane i brudne ubranie, pomarszczoną twarz, długi i garbaty nos, źle pachnieć, posiadać miotłę i/lub kapelusz. Wśród określeń jej charakteru użytych przez dzieci znalazły się: złośliwa, głupia, kłamliwa, nie lubi dzieci, przebiegła, okrutna. Uczniowie z klas VIII określiły ją również jako nieszczęśliwą i posiadającą dużą wiedzę. Atrybutami królewny były złociste włosy (dość często również czarne, wzorem Królewny Śnieżki), gładka i jasna cera, zgrabny nos, małe rączki, piękna i kosztowna suknia, baśniowe pantofelki. Jej charakter opisywano następująco: miła, uprzejma, dobra, wyrozumiała, uczynna, grzeczna, uczciwa, szlachetna, sprawiedliwa; bardzo rzadko: inteligentna, utalentowana (tylko dziewczynki), kapryśna, rozpieszczona, grymaśna (tylko chłopcy). Królewicz z kolei powinien był mieć czarne włosy i niebieskie oczy lub blond włosy i brązowe oczy brązowe. Istotny okazał się wyraz jego oczu – życzliwy, łagodny, myślący, szczery. Strój królewicza powinien być bogaty, czysty i wyprasowany. Chłopcy częściej wspominali o żelaznej zbroi, dziewczynki – o zielonych pończochach, butach do kolan, szerokich spodniach, pelerynie, kapeluszu i mieczu. Królewicz miał być przystojny, zachowywać się godnie i zakochiwać się tylko w królewnach. Jego cechy to: dzielność, rycerskość, szlachetność. Częściej od księżniczki był wykształcony, mądry, inteligentny i bogaty. Chłopcy podkreślali, że jest pracowity, silny, wysportowany i męski. Ulubioną królewną okazała się Królewna Śnieżka (70). Dzieci zapytane o to, czy wolałyby być postacią realną (Ania z Zielonego Wzgórza, Tomek Sawyer), czy baśniową, opowiedziały się za realnością (dziewczynki – 34, chłopcy – 29). Niemal wszyscy chcieliby się jednak przenieść do świata baśni na jeden dzień, najczęściej do krainy z baśni o Kopciuszku. 77 dzieci chciało, by bohater przeżywał jakieś groźne przygody, wiele wypowiedzi wskazywało na to, że do ulubionych momentów w baśniach należą właśnie te najstraszniejsze. Zgodnie z odpowiedziami badanych 42 z nich najbardziej lubiło oglądać baśnie w telewizji lub na wideo, 21 – samodzielnie je czytać. Baśnie opowiadane przez kogoś sytuowały się po środku – okazało się, że najczęściej opowiadały je mamy (50), babcia (28), następnie dziadkowie, sporadycznie ojcowie, siostry i ciocie. Najczęściej opowiadano dzieciom baśnie o Czerwonym Kapturku oraz o Jasiu i Małgosi. Mężczyźni wybierali Głupiego Jasia, Kota w Butach oraz Krzysia i Iwana. Pytania sprawdzające wiedzę dzieci o baśniach okazały się dla badanych proste, dzieci często też same wymyślały baśnie. Uczniowie uznali, że baśnie powinno się opowiadać wszystkim, nie tylko dzieciom. |