Abstrakt: |
Badanie miało m.in. odpowiedzieć na pytania, czy nauczyciele w Polsce dostrzegają zmiany zachodzące w teleologii edukacyjnej oraz w otoczeniu współczesnej szkoły, jaki jest stan ich świadomości w tym zakresie. Badaniem objęto 210 nauczycieli-metodyków pracujących w WOM, 573 nauczycieli akademickich różnych uczelni wyższych z całego kraju oraz członków Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN. Zastosowano metody sędziów kompetentnych (członkowie KNP PAN), sondażu diagnostycznego (badani oceniali w skali 0-10 różne kategorie celów, ustalone na podstawie analizy koncepcji kształcenia ogólnego w Polsce i na świecie). Największe odsetki ocen 9-10 punktów uzyskały: rozwijanie zdolności i zainteresowań poznawczych uczniów – 74,4%, wdrażanie ucznia do samokształcenia i wszechstronnego samorozwoju – 66,9%, kształtowanie przekonania o własnej godności, tożsamości i wiary we własne siły – 63%, przygotowanie uczniów do sprawnego i efektywnego działania w różnych sytuacjach życia i przekształcania go – 48,7%, zaznajomienie uczniów z podstawami usystematyzowanej wiedzy o przyrodzie, społeczeństwie, technice i kulturze w zakresie umożliwiającym rozumienie współczesnego świata – 48,6%, kształtowanie umiejętności i sprawności cywilizacyjnych (językowych, organizacyjnych itp.) – 45,8%, kształtowanie dyspozycji psychicznych i etycznych, koniecznych do współżycia z innymi ludźmi – 43,5%, kształtowanie właściwego stosunku do światowego i narodowego dziedzictwa kulturowego – 40,4%, kształtowanie do myślenia w skali globalnej – 36,8%, kształtowanie u dzieci i młodzieży społecznie akceptowanego systemu wartości, wyznaczającego stosunek do świata oraz ukierunkowującego postępowanie jednostek – 34,8%, przygotowanie do życia w wartościach określających zasadnicze cele życia człowieka – 29,4%, przygotowanie do życia we wspólnocie i dla wspólnoty (lokalnej i globalnej) – 25,8%. Cele sformułowane przez samych badanych odnosiły się do 11 kategorii (w kolejności od najczęstszych): wyzwolenie od nietolerancji, wszechstronny rozwój osobowości uczniów, kształcenie myślenia ekologicznego, przygotowanie do życia w demokracji, przygotowanie do współpracy w grupie, kształtowanie postaw twórczych, kształtowanie samodzielności, wychowanie do życia w prawdzie, przygotowanie do życia w rodzinie, przygotowanie do odbioru sztuki, przysposobienie do zawodu. Stwierdzono, że niektóre wymieniane cele są odzwierciedleniem przewartościowań celów kształcenia ogólnego, dokonujących się w świadomości badanych; badani słusznie proponują różne układy celów na poszczególnych szczeblach kształcenia, dostrzegalna jest zmiana hierarchii, przywiązywanie szczególnej wagi do dbałości o zdrowie i rozwój sprawności fizycznej, rozkład celów jest zgodny z proponowanymi przez raport Klubu Rzymskiego (A. King, B. Scheider, 1992), wyraźne są odniesienia do dyrektyw edukacji globalnej. |