PISA 2012 jest piątą edycją Programu międzynarodowej oceny umiejętności uczniów (Programme for International Student Assessment).  Badanie jest przeprowadzane w cyklach trzyletnich, co pozwala określić, jakie zmiany zachodzą w umiejętnościach uczniów i jak zmienia się pozycja polskich uczniów na tle innych krajów. Celem programu jest sprawdzenie umiejętności praktycznego zastosowania wiedzy nabytej w szkole i poza szkołą i tym samym określenie stopnia przygotowania uczniów do podjęcia wyzwań, które staną przed nimi w przyszłości. Wyniki badań PISA wykorzystywane są m.in. do doskonalenia systemu egzaminów zewnętrznych. Na podstawie wyników Komisja Europejska tworzy wskaźniki efektów oświaty w krajach członkowskich. W edycji PISA 2012 wzięło udział około 510 tys. uczniów; polska próba liczyła 4607 osób ze 184 szkół, w tym 4594 uczęszczało do gimnazjów. W zakresie umiejętności matematycznych polscy uczniowie zajęli pierwsze miejsce w Unii Europejskiej. Okazało się, że uczniowie w tej edycji badania poprawili swój średni wynik o 23 punkty. Polskie 15-latki lepiej niż ich rówieśnicy z krajów OECD rozwiązywali zadania matematyczne dotyczące rozumowania i argumentacji oraz użycia i tworzenia strategii. W zakresie rozumowania polscy uczniowie znaleźli się w czołówce; w UE lepsi okazali się tylko Finowie i Estończycy. Jeśli chodzi o umiejętność czytania i interpretacji Polacy okazali się tak samo dobrzy jak Finowie i Irlandczycy. Średni wynik w tym zakresie w przypadku polskich uczniów poprawił się o 18 punktów. Co więcej, zmniejszyła się liczba uczniów osiągających bardzo niski poziom umiejętności, czyli zagrożonych wykluczeniem społecznym. Ponadto więcej było uczniów, którzy zdobyli najlepsze wyniki. Badacze wiążą poprawę wyników polskich uczniów z efektami pracy polskich gimnazjów, a także z wdrożeniem nowej podstawy programowej, którą wsparto zmianą modelu egzaminu gimnazjalnego.