Abstrakt: |
Badanie miało na celu uzyskanie odpowiedzi na następujące pytania: Jakiego rodzaju zmiany zaszły w postawach życiowych i zawodowych nauczycieli szkół podstawowych północno-wschodniego regionu Polski w okresie trzydziestu lat? Jakimi okolicznościami można je tłumaczyć? Zastosowano metodę wywiadu kwestionariuszowego, którym objęto 806 nauczycieli. Większość respondentów stanowiły kobiety (82,6%), najczęściej w wieku 26-35 lat (40,7%), zamężne (76,7%), posiadające dwójkę dzieci (41,7%), pochodzenia robotniczego lub inteligenckiego (po 36%), z wykształceniem wyższym (70%), pochodzące ze wsi (42,4%) oraz zamieszkałe w mieście do 30 tys. (40,2%). Wyniki badania porównano z wynikami uzyskanymi w analogicznym badaniu z lat 1966-67, którym objęto 945 nauczycieli. Wyniki badania pozwoliły stwierdzić, że kierunek i zakres przemian w postawach nauczycieli zależały od rodzaju obiektu tej postawy. Największe różnice stwierdzono w sferze werbalnych deklaracji, szczególnie w zakresie zaangażowania w proces kształtowania określonego typu światopoglądu uczniów. W latach 90. dziesięciokrotnie więcej nauczycieli akceptowało włączanie się w proces wychowania religijnego dzieci. Tak w latach 90., jak i 60. wystąpiła w tym zakresie duża rozbieżność między sferą werbalną a emocjonalno-motywacyjną, przy czym w latach 60. dotyczyła zaangażowania w kształtowanie światopoglądu świeckiego, w latach 90. zaś – religijnego. Ponadto w latach 90. nauczyciele trzykrotnie częściej deklarowali swoją religijność. Zmniejszyła się również werbalna akceptacja dla pracy społecznej – w latach 90. dwukrotnie rzadziej nauczyciele akceptowali tę formę aktywności, przy czym w obu okresach poziom nastawienia emocjonalno-motywacyjnego badanych względem pracy społecznej pozostawał na podobnym poziomie. Zmalało wśród nauczycieli poparcie dla dokształcania się na studiach zaocznych – nauczyciele badani w latach 90. wykazali niższy poziom akceptacji werbalnej, emocjonalno-motywacyjnej i behawioralnej względem tej formy dokształcania. Mniejszy zakres zmian stwierdzono w sferze dążeń życiowych nauczycieli i sposobu spędzania czasu wolnego. Nauczyciele z lat 90. odznaczali się jednak silniej dążeniem do zaspokajania potrzeb związanych z życiem prywatnym. |