Abstrakt: |
Przedmiotem badania były nieporozumienia pojawiające się w sposób spontaniczny w trakcie dyskursu matematycznego. Zastosowano metodę obserwacji uczestniczącej w klasie w trakcie lekcji matematyki, którą ukierunkowano na rejestrowanie momentów pojawiania się nieporozumień między nauczycielem i uczniem. Badanie zrealizowano w ramach praktyk pedagogicznych; stało się ono podstawą prac licencjackich Justyny Lis-Gubernat i Anety Skorupy, studentek Uniwersytetu Rzeszowskiego. W interpretacji uzyskanych danych wykorzystano rezultaty wcześniejszych badań autorek, w ramach których wyróżniono cztery rodzaje nieporozumień: różne rozumienie kontekstu sytuacji lub zdania, skupienie się na własnych celach, skupienie uwagi na różnych fragmentach informacji oraz nadawanie różnego znaczenia temu samemu słowu. Okazało się, że w niektórych sytuacjach występowały wszystkie cztery kategorie nieporozumień, w innych zaś tylko niektóre. Najbardziej niezależną kategorią było skupianie się na własnych celach, w następnej kolejności skupienie uwagi na różnych fragmentach informacji. Najistotniejszą i jednocześnie najtrudniejszą do wykrycia przyczyną nieporozumień było różne rozumienie słowa kluczowego, które pociągało za sobą różne rozumienie kontekstu sytuacji. Słowo kluczowe było zawsze najpierw wypowiedziane przez nauczyciela, a brak zrozumienia ze strony ucznia wynikał z tego, że nauczyciel stosował język, do którego dziecko jeszcze nie przywykło lub który związany był z ewolucją znaczeń słów w matematyce (przyjmowaniem coraz rozleglejszego zakresu wraz z wyższym poziomem zaawansowania). W pierwszym przypadku dzieci zmuszone były do interpretowania słów nauczyciela przez pryzmat słów sobie znanych, co nie zawsze musiało być trafione, w drugim prowadziło do kojarzenia danego słowa z procedurą, nie z pojęciem, do kojarzenia słowa z innym, znanym i funkcjonującym w danej sytuacji pojęciem lub do odnoszenia słowa do jednego izolowanego modelu. Wyniki badania pozwoliły również wysnuć refleksję ogólnej natury na temat przepaści kulturowej między nauczycielem a uczniem, która z jednej strony uznawana jest za rzecz oczywistą, z drugiej zaś jest często ignorowana. |