Abstrakt: |
Celem badania było określenie środowiskowych uwarunkowań aktywności zawodowej nauczycieli-innowatorów. Badaniem objęto 445 nauczycieli-innowatorów wytypowanych ze szkół podstawowych z pięciu województw Polski Południowo-Wschodniej. Połowa próby składała się z nauczycieli o stażu pracy liczącym 11-20 lat. Młodzi nauczyciele stanowili 30% grupy, starsi zaś – 20%. W próbie znalazło się 87% kobiet i 10,6% mężczyzn. 80% nauczycieli legitymowało się pełnym wykształceniem wyższym. Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego. Na podstawie wypowiedzi nauczycieli analizie poddano ich wytwory pod kątem stopnia innowacyjności. Wyniki badania pozwoliły stwierdzić, że do grupy nauczycieli wprowadzających innowacje sensu stricte (samodzielnie opracowane programy autorskie, dobrze opisane i uzasadnione zmiany w treściach i metodach nauczania) należało jedynie 18,2% badanych. W drugiej, najliczniejszej wyróżnionej grupie badanych nauczycieli znaleźli się nauczyciele podejmujący próby innowacji (76,9%). Zakwalifikowano tu zastosowanie środków metodycznych, programów i koncepcji pedagogicznych innych autorów. Do trzeciej grupy zaliczono braki odpowiedzi, odpowiedzi nie na temat i odpowiedzi unikowe (4,9%). Były to bliżej nieokreślone próby zmian, być może przypadkowe. Na podstawie wypowiedzi nauczycieli wyróżniono również trzy kategorie koncepcji zmian i rodzajów dążeń towarzyszących innowacji. W grupie A znaleźli się nauczyciele skupieni na konkretnych teoriach pedagogicznych (27%). Druga grupa innowatorów motywowana była konkretnymi celami pedagogicznymi, takimi jak podmiotowość, indywidualność, dobro dziecka, aktywizacja, nauczanie problemowe (28,1%). Najliczniejsza grupa nauczycieli (grupa C) nie udzieliła odpowiedzi lub udzieliła odpowiedzi ogólnikowych (44,9%). Na podstawie wyróżnionych kategorii można było zarysować optymistyczny obraz innowacji nauczycieli, zgodnie z którym innowatorzy stanowili 95,1% badanych (grupa pierwsza i druga) lub 55,1% (grupa A i B). Pesymistyczny obraz dotyczył 27% innowatorów (grupa A) lub 18,2% (grupa pierwsza). |