Abstrakt: |
Celem badania była diagnoza aktualnego stanu aktywności uczniów szkół podstawowych w wolnym czasie, z wyjątkiem obowiązkowych zajęć narzuconych przez szkołę. Badanie przeprowadzono wśród 800 uczniów klas I–VIII z miast liczących ponad milion mieszkańców, ponad 100 tys. i ponad 10 tys., a także ze wsi niezurbanizowanej. Narzędziem badawczym był wywiad kwestionariuszowy dla uczniów i rodziców. W wywiadzie pytano o: ilość czasu wolnego dziecka w tygodniu i w niedzielę; główne formy aktywności w czasie wolnym od zajęć szkolnych; adekwatność spędzania czasu wolnego do preferencji dzieci; ewentualne przyczyny rozbieżności pomiędzy realizowaną aktywnością w czasie wolnym a oczekiwaniami dziecka. Uczniowie szkoły podstawowej mieli średnio w dniu powszednim 3,9 godziny czasu wolnego, w niedzielę – osiem godzin. Najmniej wolnego czasu miały dzieci z małych miast: 3,4 godziny w dniu powszednim, 6,4 godziny w niedzielę. Najwięcej czasu wolnego mieli natomiast mieszkańcy aglomeracji miejskich: 4,4 godziny w tygodniu i 9,5 godziny w niedzielę. Dziewczęta miały mniej czasu do własnej dyspozycji niż chłopcy, co wynika z większego obciążenia obowiązkami domowymi i większej ilości czasu przeznaczonego na naukę. Na podstawie wyników badania wyszczególniono sześć rodzajów aktywności dzieci i młodzieży w czasie wolnym: bierność i czas poświęcony rodzinie, zajęcia samokształceniowe, aktywność zabawowo-towarzyska, uczestnictwo w kulturze, rekreacja fizyczna, aktywność społeczno-hobbystyczna. Według 43,3% badanych rozbieżność między preferencjami a realizowaną aktywnością w czasie wolnym jest spowodowana obowiązkami szkolnymi i domowymi oraz – według 36,7% uczniów – koniecznością uzyskania zgody od rodziców na zaangażowanie się w nową działalność. 16% badanych nie mogło realizować swoich chęci z braku odpowiednich warunków (np. pomieszczeń). Wnioski z badania są natępujące: wszystkie grupy wiekowe badanych uczniów dysponowały czasem wolnym w dni powszednie i niedzielę; najczęściej wymienianą aktywnością dzieci i młodzieży w czasie wolnym były zabawy i oglądanie telewizji, uczniowie nie szukali nowych form aktywności, lecz korzystali z gotowych propozycji, co jest typowe dla ich wieku; istniała mała rozbieżność między realizowaną aktywnością w czasie wolnym a preferencjami młodzieży; szkoły i placówki wychowania powinny kształtować nawyki właściwego spędzania wolnego czasu przez dzieci i młodzież. |