Abstrakt: |
Celem badania było poznanie budżetu czasu i rozkładu dnia jako najlepszej charakterystyki stylu pracy kierownika. Pierwszy sondaż diagnostyczny przeprowadzono w 1964 roku w dawnym powiecie lipskim (województwo kieleckie); drugi w 1980 roku w województwach: kieleckim, radomskim i tarnobrzeskim; trzeci w 1984 roku w województwie radomskim; czwarty w 1993 roku w województwie tarnobrzeskim. Przedstawione niżej wyniki dotyczą materiału z 1993 roku. Materiał pochodził głównie z prac pisemnych dyrektorów, którzy uczestniczyli w kursie dla oświatowej kadry kierowniczej. Z 231 uczestników kursu wyłoniono grupę 140 dyrektorów, którzy rzetelnie prowadzili rejestr czynności służbowych w ciągu 10 dni roboczych od 15 do 26 marca 1993; w efekcie próbka sondażowa dotyczyła 1400 dni. Dzienny przeciętny czas pracy dyrektora wynosił sześć godzin. Zmniejszył się on w stosunku do 1984 o 20 minut, a do 1980 o trzy godziny. Jedni pracowali dziennie pięć godzin, inni 8,5 godziny. Dyrektorzy dużych szkół więcej czasu przeznaczali na nadzór pedagogiczny i badania wyników nauczania, rozwiązywanie problemów wychowawczych i opiekuńczych, organizację imprez szkolnych i konkursów. Dyrektorzy małych placówek więcej czasu przeznaczali na lekcje własne, prace administracyjne, kontakty z poszczególnymi nauczycielami. Czas pracy nie zależał od wielkości szkoły, lecz od osobistego zaangażowania, zorganizowania pracy własnej i problemów danego środowiska. Czas pracy pedagogicznej wynosił dwie godziny 11 minut, zmniejszył się w ostatniej dekadzie o 14%. Najwięcej czasu zajmowały lekcje własne oraz zastępowanie nieobecnych nauczycieli. Zmniejszył się czas poświęcany na nadzór pedagogiczny (5%, w 1984 – 13%); dyrektorzy jednak lepiej przygotowywali się do hospitacji i staranniej je omawiali. Niewielkie było zaangażowanie kadry kierowniczej w rozwiązywanie problemów dydaktycznych i wychowawczych szkoły. Małe było też zaangażowanie rodziców. Dyrektorzy zajmowali się szerokim zakresem zadań opiekuńczych (żywienie, dożywianie, opieka lekarska itp.). Nie zmalał czas poświęcany na prace administracyjne – około 21% (godzina i 15 minut dziennie), dyrektorzy zostali obciążeni nowymi obowiązkami administracyjnymi. Na rozwiązywanie problemów gospodarczych kadra kierownicza przeznaczała około 16% czasu, blisko godzinę dziennie; głównym problemem był brak pieniędzy. Kadra kierownicza była zaangażowana w samokształcenie i kształcenie (blisko godzina dziennie). Nigdy wcześniej nie zanotowano takiego wskaźnika. Do pozytywnych przejawów należy także zaliczyć ciągły spadek czasu przeznaczonego na działalność społeczno-polityczną poza szkołą (4%, czyli 16 minut dziennie). Postulat wynikający z wniosków badawczych był następujący: chociaż po zmianie ustroju dyrektor szkoły nie musi być już aktywistą w środowisku pozaszkolnym, nadal istnieje potrzeba jego aktywności społecznej, przede wszystkim w zakresie pogłębionej i systematycznej pracy z rodzicami. Należy dążyć do zbudowania lokalnych systemów pracy wychowawczej, których rodzice powinni być znaczącymi elementami. |