Abstrakt: |
Celem badania było poznanie czynników mających wpływ na postępy w nauczaniu języka rosyjskiego jako obcego we współczesnych warunkach, decydujących o miejscu, jakie zajmuje język rosyjski jako język obcy w polskim systemie kształcenia, wpływających na obecność lub brak pozytywnej motywacji w jego nauczaniu, a także na końcowe efekty nauki. Starano się znaleźć odpowiedź na pytania dotyczące: stosunku uczniów do języka rosyjskiego w warunkach możliwości nauki innych języków; przeszkód w opanowywaniu języka; świadomości uczniów dotyczącej praktycznego zastosowania języka rosyjskiego we współczesnej rzeczywistości; przeszkodód w traktowaniu języka rosyjskiego jako jednego z języków obcych o światowym znaczeniu; przyczyn zainteresowania językiem rosyjskim; zależności między cechami osobowymi uczniów i cechami ich środowiska a stymulowaniem nauki i wpływem na efekty nauczania; roli nauczycieli języka rosyjskiego i organizacji procesu nauczania. Badaniem ankietowym objęto dwie grupy: uczniów klasy ósmej, których większość uczyła się rosyjskiego, a tylko niektórzy angielskiego lub niemieckiego, a także uczniów liceum ogólnokształcącego, którzy uczyli się przede wszystkim angielskiego i rosyjskiego, a nieliczni rosyjskiego lub francuskiego. Określone korelatywne związki między wymienianymi wyżej czynnikami a postępami w nauce świadczyły o istnieniu zauważalnej, a czasami bardzo istotnej zależności między nimi. Współczynniki korelacji wyniosły: 0,89 – między występowaniem pozytywnego stosunku do języka rosyjskiego jako obcego a efektami jego nauczania; 0,72 – między stopniem uzmysłowienia praktycznego zastosowania języka rosyjskiego; 0,69 – między możliwością wyboru rosyjskiego jako jednego z języków obcych a efektami; 0,75 – między występowaniem przeszkód w uczeniu się języka rosyjskiego a efektami; 0,92 – między cechami osobowymi uczących się a postępami w nauce; 0,63 – między obecnością pozytywnych bodźców w domu i szkole a postępami w nauce. Występowała istotna różnica statystyczna w ocenie przydatności języka rosyjskiego w zestawieniu z językiem angielskim – uczący się oceniali ten drugi 98% lepiej. Różnica między ilością samodzielnej pracy włożonej w naukę obu języków wynosiła 28%. Niższy poziom zainteresowania językiem rosyjskim występował w klasie ósmej niż w liceum – tam nieznacznie wzrastał, ale zwykle nie wykraczał poza średni. Pierwsze miejsce w hierarchii motywów uczenia się języka rosyjskiego zajmowała chęć opanowania kilku języków obcych, drugie – możliwość kontaktu z cudzoziemcami. Jako czynniki odbierające chęć uczenia się wymieniano: poczucie braku postępów w nauce, negatywny stosunek rodziców do języka rosyjskiego i Rosji w ogóle, problemy z przyswojeniem języka, nauczyciela i lekcje języka rosyjskiego, podręczniki. 40,4% uczniów stwierdziło, że podoba im się język rosyjski – jako powody wymieniano podobieństwo do polskiego, łatwość uczenia, rosyjską literaturę piękną. 33,7% nie podobał się – powodami były trudność słownictwa i gramatyki, nielubienie Rosji. 25,9% badanych język rosyjski czasami się podobał, czasami nie. 15,5% uczniów klasy ósmej chciało kontynuować naukę rosyjskiego w szkole średniej, 33,3% wahało się, 51,2% nie miało na to ochoty. Uczniowie podkreślali, że jeśli znaliby język rosyjski, czytaliby literaturę rosyjską (Tołstoj, Puszkin, bajki) i mogliby rozmawiać po rosyjsku w razie potrzeby. Prawie wszyscy uczniowie wymienili dwa, trzy nazwiska rosyjskich pisarzy, aktorów lub piosenkarzy. 65% uczniów chciałoby pojechać do Moskwy, żeby rozmawiać po rosyjsku, zapoznać się z rówieśnikami i posługiwać się językiem w mowie potocznej. |