BIBE
polski   english
Strona główna Instytut badań edukacyjnych
BIBE
Evidence Informed Policy
Zobacz również
Nasze strony
O pracowni

Zespół Pracowni BIBE zajmuje się przede wszystkim monitorowaniem i opracowaniem badań za lata 1989-2015 prowadzonych w zakresie szeroko pojętej edukacji.   >> więcej


napisz do nas
bibe@ibe.edu.pl
 
  poprzednie
następne  
 
Obserwuj
Tytuł badania: Nauczyciel wobec zjawiska agresji w szkole
Instytucja:
Data: 1999
Badacz: W. Mitek, A. Pankiewicz, Halina Sowińska
Abstrakt:

Badaniem ankietowym objęto 165 nauczycieli starszych klas szkoły podstawowej i średniej. Wyniki wykazały m.in., że u wielu nauczycieli bardzo obniżył się poziom wrażliwości na zachowania zagrażające młodzieży, w licznych zachowaniach uznawanych za agresywne nie dostrzegali elementów przemocy. Spośród zachowań przedstawionych w ankiecie za agresywne 96,9% uznało wszczynanie bójek, 94,5% ściąganie haraczy, 90,0% napaść słowną, 90,3% stosowanie gróźb, 86% niszczenie cudzej własności, 79,3% popychanie, 69,6% poszturchiwanie, 64,2% przeklinanie; za symptom agresywności 50% uznało przezywanie i zachowania prześmiewcze, 24,2% plotkowanie. Wielu nauczycieli za agresywne uznało zachowania w rzeczywistości nienoszące znamion przemocy lub agresji, a naruszające porządek: 38,1% uznało za agresywne ignorowanie poleceń nauczyciela, 27,9% kłamstwo, 24,8% prowokacyjny styl ubierania się, 17% wyrażanie negatywnych opinii na temat klasy lub szkoły, 12,8% głośne mówienie, wiercenie się na lekcji, 11,5% upominanie się o swoje prawa. Mężczyźni znacznie częściej niż kobiety postrzegali takie zachowania jako agresywne; 60,5% uznało za agresywne kłamstwo, 47,4% wiercenie się na lekcji, 31,6% wyrażanie negatywnych opinii o szkole, 26,3% upominanie się o swoje prawa; znacznie łagodniej niż kobiety traktowali przejawy przemocy psychicznej (np. ostracyzm wśród rówieśników). Znaczna grupa nauczycieli uważała, że oddziaływanie wychowawcze na ucznia wykazującego tendencje do agresji jest zadaniem domu rodzinnego. Jako główną przyczynę zachowań agresywnych nauczyciele wymieniali przejmowanie przez młodzież wzorów agresywnych; 87,2% wskazało na rolę rówieśników; 81,8% na wzorce z telewizji, gier komputerowych, internetu, częściej sądziły tak kobiety (87,4%) niż mężczyźni (63,1%); 84,8% wskazało patologię środowiska rodzinnego, kobiety częściej akcentowały znaczenie zaburzonych relacji rodzice – dzieci, mężczyźni – mechanizm wyuczania się zachowań przez naśladowanie dorosłych. W niewielkim stopniu agresję wiązano z blokadą indywidualnych potrzeb (charakterystyczne zwłaszcza dla mężczyzn), a także z rolą szkoły (20%). Dopiero gdy badani musieli ustosunkować się do konkretnych zachowań nauczycieli wymienionych jako potencjalne przyczyny agresji uczniów w szkole, przyznawali, że niektóre z nich mogą wyzwalać u młodzieży takie reakcje; za takie zachowania 78,7% uznało ośmieszanie ucznia przed klasą, 67,2% stosowanie zbyt dużej liczby kar i zbyt małej nagród, 55,5% stosowanie i wykorzystywanie czynników rywalizacyjnych, 41,8% okazywanie osobistych sympatii w toku oceniania, 39,9% autokratyczny styl pracy i zastraszanie uczniów, 32,7% stosowanie krzyku jako sposobu dyscyplinowania klasy. Inne zachowania wskazywano sporadycznie, chętnie natomiast podkreślano pewne cechy szkoły jako instytucji mogące rodzić agresję (zbyt liczne klasy, natężenie hałasu, przeładowane programy, przecenianie roli zadań w zakresie kształcenia intelektualnego i niedocenianie problemów rozwoju intelektualnego itp.). Najczęściej stosowanymi metodami w przypadku wystąpienia agresji były rozmowy z uczniem zachowującym się agresywnie (99%), analizowanie wraz z nim jego niewłaściwego zachowania (80%), kontaktowanie się z rodzicami (36,4%). Inne działania określano jako tworzenie dobrej atmosfery itp.; sporadycznie wskazywano działania polegające na tworzeniu warunków do zaspokajania potrzeb ucznia (usunięcie trudności w nauce, podniesienie atrakcyjności zajęć itp.). Działania nauczycieli były oparte na werbalizmie, bardziej nastawione były na korygowanie niewłaściwych zachowań, nie na przeciwdziałanie im. Nieliczni badani stwierdzali, że są tolerancyjni wobec drobnych form agresji, wielu wymieniało okoliczności usprawiedliwiające zachowanie agresywne; były nimi według 55,1% pozytywne intencje sprawcy, np. obrona słabszego, przeżycie silnie stresującej sytuacji – 50,3%, pochodzenie z patologicznego środowiska – 44,2%, odpowiedź na inne zachowanie agresywne – 35,7%, na niesprawiedliwe traktowanie – 21,2%, impulsywny charakter – 16,9%. 55% badanych stwierdziło, że akty agresji wśród uczniów wywołują motywację do poszukiwania skuteczniejszych metod postępowania z nimi, 42% wyraziło chęć pomocy uczniowi zachowującemu się agresywnie, 49% odczuwało potrzebę ochrony innych dzieci przed agresją, 35% przeżywało poczucie bezradności, 11% miało chęć równie agresywnego potraktowania ucznia. Studia nie dawały nauczycielom przygotowania psychologicznego; 12% uważało, że problem agresji jest na nich traktowany zbyt pobieżnie, 65% stwierdziło, że nie jest w ogóle podejmowany. 80% było przekonanych, że można zapobiegać agresji pod warunkiem podjęcia rzeczywistej współpracy osób i instytucji mających wpływ na życie młodzieży. Stan wiedzy i świadomości nauczycieli na temat agresji uznano za mogący budzić niepokój; stwierdzono, że nauczyciele nie dostrzegają zagrożeń, podejmują działania zbyt późno; szukają przyczyn agresywności poza szkołą, nie są świadomi zagrożeń wynikających ze sposobu realizacji przez szkołę jej podstawowych funkcji.

Deskryptory TESE: przemoc szkolna, przemoc, nauczyciel, złe sprawowanie, zachowania, oszustwo, dyscyplina szkolna, postawa
TESE descriptors: bullying, violence, teacher, misconduct, behaviour, cheating, school discipline, attitude
Publikacje:
  • Sowińska, H. (2000). Nauczyciel wobec zjawiska agresji w szkole. Studia Edukacyjne, 5, 175-186.
 
Tagi
Ostatnie wyszukiwania
Wyszukane słowo Liczba odpowiedzi
 
Strona internetowa współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Baza Informacji o Badaniach Edukacyjnych została stworzona w ramach projektu "BADANIE JAKOŚCI I EFEKTYWNOŚCI EDUKACJI ORAZ INSTYTUCJONALIZACJA ZAPLECZA BADAWCZEGO"