BIBE
polski   english
Strona główna Instytut badań edukacyjnych
BIBE
Evidence Informed Policy
Zobacz również
Nasze strony
O pracowni

Zespół Pracowni BIBE zajmuje się przede wszystkim monitorowaniem i opracowaniem badań za lata 1989-2015 prowadzonych w zakresie szeroko pojętej edukacji.   >> więcej


napisz do nas
bibe@ibe.edu.pl
 
  poprzednie
następne  
 
Obserwuj
Tytuł badania: Wydarzenia krytyczne i zmaganie się z nimi w życiu młodzieży
Instytucja:
Data: luty 1998 – maj 1998
Badacz: Julita Niszczak
Abstrakt:

Badanie dotyczyło zjawiska krytycznych wydarzeń życiowych. Objęto nim 16 osób w wieku 17-30 lat, dobór próby był celowy; w 12 przypadkach badaczka kierowała się własną wiedzą o życiu badanych, do czterech dowiedziała się nieformalnie przez informacje od osób badanych wcześniej. Połowa badanych podczas lub badania przed nim uczęszczała do szkoły średniej zawodowej, dwie osoby były absolwentami uniwersytetu, pozostali byli uczniami liceum ogólnokształcącego i zasadniczej szkoły zawodowej. Większość badanych pochodziła z rodzin 2 + 2 lub 2 + 3, dwie z 2 + 1, jedna z rodziny wielodzietnej; w próbie były rodziny o strukturze wielopokoleniowej i niepełnej oraz dwie rodziny zastępcze. Rodziny miały zbliżony, przeciętny poziom materialny, jedna osoba oceniła poziom rodziny jako znacznie od niego wyższy. Z badanymi (poza dwoma) przeprowadzono wywiady w ich domach, rozmowy miały charakter jawny, otwarty, pogłębiony; składały się z dwóch części: narracyjnej, retrospektywnej oraz wywiadu kierowanego, dotyczącego wydarzeń krytycznych; wykorzystano także ankietę. Wywiady były zapisywane lub nagrywane dyktafonem i spisywane. Zebrano 14 wywiadów i 14 ankiet, w dwóch przypadkach badanie ograniczyło się do pierwszej części wywiadu – badani stwierdzili, że w ich życiu nie ma i nie było wydarzeń krytycznych. Do opisu zastosowano metodę przypadków indywidualnych. Wyłoniono pięć kategorii ze względu na źródło krytycznego wydarzenia życiowego: utrata bliskiej osoby (dwa przypadki śmierci brata); przeżycie pierwszej miłości (pięć przypadków); kontakt z innymi ludźmi (trzy); nagły wypadek powodujący utratę zdrowia (dwa); inne (rozwód rodziców, pobyt w wojsku, niezdany egzamin). Stwierdzono, że wyniki obaliły mit o młodości jako okresie beztroskim i sielankowym, młodzież doświadczała wydarzeń o wysokim stopniu krytyczności. Przedstawiono fragmenty z jednego z wywiadów z osobą w wieku 23 lat, której brat cztery lata wcześniej popełnił samobójstwo; stwierdzono, że nadal trwał okres żałoby; badana wyznała, że wydarzenie w bardzo dużym stopniu zmieniło jej życie; spostrzegała tę sytuację jako zagrożenie i stratę, traktowała jako wyzwanie; nie potrafiła znaleźć pierwotnego źródła tego wydarzenia; ujawniło się u niej poczucie winy; pierwszą reakcją na wydarzenie był szok; badana próbowała podejmować aktywność pomagającą jej radzić sobie z tym wydarzeniem; w etapie wtórnej oceny sytuacji podejmowała decyzje o dużym stopniu świadomości i racjonalnego myślenia, dominowała w nich bezradność i świadomość nieodwracalności; aktywność przybierała formę instrumentalną i emocjonalną; badana stosowała następujące strategie zmagania: wywoływanie zmian, gromadzenie zasobów, strategie ucieczkowe, obronne; najbardziej pomocne okazały się racjonalizacje. Uzyskane wsparcie społeczne było oceniane różnie, w zależności od tego, kto go udzielał i jaki był jego rodzaj; w kolejnych etapach radzenia sobie najbardziej pomocną była osoba najbliższa – mąż. Badana nie potrafiła jednoznacznie ocenić efektów, dostrzegała wiele zmian, w tym pozytywnych. W analizowanych przypadkach wystąpiły wydarzenia krytyczne związane z kryzysem rozwojowym: upadek autorytetu dorosłych, kształtowanie się tożsamości, poszukiwanie nowych wartości i celów życiowych, przeżywanie młodzieńczej miłości; także wydarzenia nietypowe dla tego okresu: śmierć bliskiej osoby, nagły wypadek, rozwód rodziców; za krytyczne uznano też wydarzenia pozornie zwyczajne, np. wyjazd do sanatorium, co uznano za potwierdzenie tezy, że o krytyczności wydarzenia decyduje subiektywna ocena osoby, której ono dotyczy. We wszystkich przypadkach wydarzenie zmieniło dotychczasowe życie całkowicie lub w bardzo dużym stopniu. Częstotliwość zdarzeń krytycznych badani w większości oceniali jako mieszczącą się w normie; większość uważała, że wydarzenie nie było przypadkiem; w większości wydarzenia miały charakter nagły. Większość badanych dostrzegała zagrożenie, strata dotyczyła wydarzeń traumatycznych i ujemnie nacechowanych emocjonalnie; prawie wszyscy badani potraktowali wydarzenie jako wyzwanie (wydarzenia pozytywne – szansa do podjęcia działań, negatywne – konieczność). Badani bardzo obiektywnie oceniali źródło powstania wydarzenia, dominował samokrytycyzm; w sytuacjach o dodatnim znaku emocjonalnym za źródło uznawano otoczenie. Proces diagnozowania sytuacji zależał od rodzaju wydarzenia; decyzje dotyczące zmagania się z wydarzeniem były świadome i przemyślane, działania w dużym stopniu spontaniczne; badani wykazywali wzmożoną aktywność, w jednym przypadku wystąpiło zahamowanie; zmagania miały charakter poznawczy, instrumentalny, emocjonalny. Badani stosowali strategie obronne i ucieczkowe do lepszego przystosowania się (najczęściej izolacja, wycofanie, unikanie, reinterpretacje, sublimacje, racjonalizacje), potem pozostałe (wywoływanie zmian, gromadzenie zasobów); stosowali strategie ekstra- i intrawertywne; nie stosowali strategii autodestrukcyjnych; działania były konstruktywne i efektywne. Badani poza jedną osobą oczekiwali wsparcia ze strony otoczenia w procesie zmagania z wydarzeniem, jedna osoba uzyskała pomoc przekraczającą jej potrzeby, w pięciu przypadkach pomoc była zgodna z oczekiwaniami, w czterech zgodna w pewnym stopniu, w jednym całkowicie niezgodna. Wsparcie miało różne formy, od materialno-finansowego do emocjonalnego. Sześciu badanych przyznało, że nie poradziliby sobie bez wsparcia (zwłaszcza w pierwszej fazie), pozostali stwierdzili, że poradziliby sobie bez niego, choć było ono ważne; jedna osoba uznała, że pomoc utrudniała radzenie sobie z wydarzeniem. Duże i bardzo duże znaczenie miało dla badanych wsparcie od najbliższych. W kilku przypadkach źródłem trudności w procesie zmagania się byli rodzice badanych; brak wsparcie był powodem zerwania więzi uczuciowych, trwałych urazów, ran emocjonalnych. Osoby z otoczenia często ujawniały brak zrozumienia sytuacji. Młodzież w większości przypadków oceniła przeżyte wydarzenie krytyczne pozytywnie (docenienie doświadczenia, pozytywne zmiany w osobowości badanych, zmiana światopoglądu); wydarzenia o charakterze traumatycznym badani oceniali negatywnie (utrata zdrowia) lub mieli trudności z dokonaniem oceny (śmierć bliskiej osoby).

Deskryptory TESE: młodzież, rodzina, psychologia, problemy zdrowotne, postawa, osobowość, zachowania
TESE descriptors: youth, family, psychology, health problems, attitude, personality, behaviour
Publikacje:
  • Niszczak, J. (2000). Wydarzenia krytyczne i zmaganie się z nimi w życiu młodzieży. Studia Edukacyjne, 5, 287-303.
 
Tagi
Ostatnie wyszukiwania
Wyszukane słowo Liczba odpowiedzi
 
Strona internetowa współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Baza Informacji o Badaniach Edukacyjnych została stworzona w ramach projektu "BADANIE JAKOŚCI I EFEKTYWNOŚCI EDUKACJI ORAZ INSTYTUCJONALIZACJA ZAPLECZA BADAWCZEGO"