Abstrakt: |
Przedmiotem badania były mnemiczne funkcje dziecięcych monologów przed snem. W pierwszym etapie badania przeprowadzono ankietę na temat monologowania dzieci wśród rodziców z pięciu warszawskich przedszkoli. Uzyskano odpowiedzi dotyczące 252 dzieci w wieku od trzech do sześciu lat (w tym 147 chłopców i 105 dziewczynek). Ostatecznie do analizy – z powodu różnych trudności – zebrano nagrania od 19 dzieci (dziewięciu dziewczynek i 10 chłopców). Monologowanie dzieci nagrywali ich rodzice. Do każdego nagrania dołączona była Karta Obserwacji wypełniana przez rodziców, których proszono o podanie: okoliczności zasypiania, stanu zdrowia i nastroju dziecka przed zaśnięciem oraz szczególnego zdarzenia z danego dnia. Przed snem monologowała większość badanych dzieci w wieku przedszkolnym. Większość też wypowiadała monologi codziennie albo prawie codziennie. 13,5% dzieci nigdy nie monologowało w łóżeczku przed zaśnięciem. Nie zaobserwowano różnicy w monologowaniu chłopców i dziewcząt. W przypadku 45% dzieci monologi były krótkie, trwały kilka minut. 22% dzieci wypowiadało przed snem kilka zdań. 33% badanych dzieci mówiło przed snem przez kilkadziesiąt minut. 26% badanych monologowało przez prawie pół roku, 15% – do dwóch lat, 8% – ponad cztery lata. Treść monologów podzielono na dwa typy: osobiste i nieosobiste. Monologi osobiste dotyczyły rzeczywistych przeżyć i doświadczeń dziecka, najczęściej z dnia codziennego. Natomiast monologi nieosobiste to najczęściej bajki, a także informacje z programów telewizyjnych i rozmów z rodzicami. Wyróżniono także trzy formy monologów: inscenizacje, narracje i elaboracje. W inscenizacjach dziecko odtwarza różne role, w narracjach – odtwarza treści, w elaboracjach – wyjaśnia sobie różne rzeczy. 34% dzieci zaczynało monologować przed snem w wieku dwóch lat, 38% w wieku lat trzech. Maksymalną długość monologi uzyskują u czterolatków. U dziewcząt długość ta wzrasta bardzo szybko – ponad połowa czterolatek wygłasza długie monologi. Najdłuższe monologi wśród chłopców wygłaszają sześciolatki. Badanie nie wykazało różnic pomiędzy dziećmi monologującymi i niemonologującymi w zakresie początków mowy, warunków zasypiania i ulubionych zajęć. Zauważono natomiast, że dzieci monologujące mają większą tendencję do mówienia, zadają także więcej pytań, częściej mówią do siebie w czasie zabawy, chętniej rozmawiają z dorosłymi, a jednocześnie mają mniejsze szanse na kontakt werbalny z rówieśnikami. |