Abstrakt: |
Celem badania było scharakteryzowanie zachowań zawodowych w okresie wczesnej dorosłości. Przedmiotem badania była m.in. samoocena kompetencji zawodowych pracowników zakładów przemysłowych. Badanie miało charakter cykliczny, przeprowadzono je w latach: 1987 (N = 254), 1990 (N = 170), 1993 (N = 145). Dobór badanych miał charakter celowo-losowy, tzn. wybrano młodych pracowników, którzy: 1) ukończyli szkołę – na poziomie podstawowym ogólnym, zasadniczym zawodowym, średnim ogólnym i zawodowym, pomaturalnym, wyższym; 2) podjęli pierwszą pracę zawodową;3) wykonywali pierwszą pracę zawodową nie dłużej niż przez trzy lata. Założono, że poczucie własnych kompetencji zawodowych wpływa na poczucie przynależności do danej grupy i utożsamianie się z określoną społecznością zawodową. Okazało się, że większość badanych oceniła swoje przygotowanie zawodowe w obecnej sytuacji jako niewystarczające. Jedynie 18,1% ankietowanych stwierdziło, że mają odpowiednie wiadomości, a 21,1% – umiejętności i kwalifikacje, potrzebne do wykonywania danej pracy. Takie przekonanie pojawiało się najczęściej wśród pracowników z wykształceniem podstawowym, najrzadziej – wśród osób z wykształceniem zawodowym wyższym i podyplomowym. Nieco lepiej badani oceniali umiejętności i kwalifikacje niż wiadomości. Stwierdzono, że długość stażu pracy wpływa na przekonanie o wystarczających umiejętnościach do wykonywania obowiązków zawodowych – im dłuższy staż, tym silniejsze przekonanie badanych o wystarczalności posiadanego wykształcenia. Ponad połowa badanych uznała, że ich wiadomości i kwalifikacje zawodowe powinny zostać uzupełnione już po dwóch latach od podjęcia pracy. Okazało się, że pracownicy na wyższych stanowiskach i z dłuższym stażem pracy mieli silniejsze przekonanie o konieczności kontynuowania edukacji i doskonalenia zawodowego. Zaobserwowano ponadto, że ci pracownicy, którzy uzupełniali swoje wiadomości poza pracą (np. w trakcie lektury, rozwijania zainteresowań), w pracy starali się podejmować takie zadania, które wpłynęłyby na uzupełnienie i doskonalenie ich kwalifikacji. Ci badani, którzy chcieli poprzez pracę poszerzyć swoje wiadomości, starali się jak najsumienniej wykonywać obowiązki zawodowe. Te osoby, które nie zwracały uwagi na uzupełnianie wiadomości, nie troszczyły się także o podnoszenie kwalifikacji i doskonalenie zawodowe. Badani (około 60%), którzy chcieli uzyskiwać jak najlepsze wyniki w pracy, najczęściej oceniali siebie jako koleżeńskich i lubianych pracowników. 39,5% tych badanych, którzy nie starali się o dobre wyniki wykonywanej pracy, postrzegało siebie jako osoby koleżeńskie i pomocne. W tej grupie aż 18% badanych chętniej przyjmowało pozycję unikową – przed zadrażnieniami, udzieleniem pomocy i problemami współpracowników. |