Abstrakt: |
Przedmiotem badania były umiejętności językowe dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Analizie poddano opowiadania 46 uczniów dwóch klas trzecich jednej z białostockich szkół podstawowych. Opowiadania te konstruowano na podstawie czteroczęściowej historyjki obrazkowej o dwóch chłopcach, którzy wybrali się na przejażdżkę łódką. Poziom twórczej aktywności dzieci analizowano na płaszczyźnie syntaktycznej, semantycznej, leksykalnej i tekstowej. Badanie miało charakter pilotażowy. Wyniki analizy ujawniły, że badane dzieci nie posiadały w pełni rozwiniętej kompetencji narracyjnej. Występowały błędy na poziomie struktury: syntaktycznej – niepoprawne konstrukcje składniowe; formułowanie całego opowiadania jako jednego, długiego, wielokrotnie złożonego zdania itp.; semantycznej – brak jakichkolwiek środków stylistycznych lub tylko jeden epitet w 89,1% opowiadań, brak wyrazów dynamizujących w 71,7% opowiadań; tekstowej – brak lub zaburzona spójność logiczno-syntaktyczna w 17,4% opowiadań, niepełna spójność logiczno-syntaktyczna w 47,8% opowiadań (zdyscyplinowanie logiczne i syntaktyczne – 34,8%); narracyjnej – brak pola narracji w 52,2% przypadków, ubogie pole narracji w 47,9% opowiadań, pełny kontekst czasowy w jednym opowiadaniu. Wyniki te świadczyły o niekorzystnym przebiegu procesu kształcenia, który miał zbyt sformalizowany (charakter cechujący się zahamowaniami i niedocenianiem ekspresji werbalnej). Uczniowie rezygnowali ze spontaniczności wypowiedzi na rzecz z góry wyznaczonego schematu. Można to było wiązać ze zbyt ścisłym określaniem ram wypowiedzi pisemnej na lekcjach oraz traktowaniem aktywności językowej dziecka jako sprawności poddającej się wyćwiczeniu, co stało w sprzeczności z twórczym charakterem aktywności lingwistycznej dziecka.
|