Abstrakt: |
Celem badania było wyjaśnienie wybranych czynników mobilności zawodowej nauczycieli wychowania przedszkolnego oraz wykrycie zależności między nimi. Badaniem objęto 620 nauczycieli o kwalifikacjach obejmujących wychowanie przedszkolne, z czego większość stanowiły zamężne kobiety, które ukończyły studium nauczycielskie (56%) lub posiadały tytuł magistra (19,7%). Struktura próby pod względem pochodzenia społecznego wyglądała następująco: pochodzeniem chłopskim legitymowało się 25,5%, robotniczym – 35,7%, rzemieślniczym – 14,8%, inteligenckim – 24%. W badaniu posłużono się kwestionariuszem ankiety własnej konstrukcji (zweryfikowanym w badaniach pilotażowych na próbie 60 nauczycieli z województwa wrocławskiego), Skalą postaw nauczycieli i Pytaniami skategoryzowanymi (E. Łapiński), wywiadem indywidualnym oraz obserwacją uczestniczącą. Do czynników warunkujących mobilność nauczycieli zaliczono czynniki od nich niezależne (wiek, płeć, pochodzenie społeczne), czynniki częściowo zależne (staż pracy, wykształcenie, motywy wyboru zawodu) oraz całkowicie zależne (aspiracje, dążenie do awansu, samoocena pozycji, postawy wobec zawodu). Zmianę zawodu warunkowały najsilniej pochodzenie społeczne, staż pracy i wykształcenie oraz wszystkie czynniki zależne od nauczyciela. Analiza wyników ujawniła dodatkowo niskie usytuowanie nauczyciela w stratyfikacji społecznej i układzie hierarchicznym systemu oświatowego. Stwierdzono również brak zaspokojenia potrzeb zawodowych (uznania społecznego, aspiracji do awansu zawodowego, trudność w zdobyciu wyższego wykształcenia), który prowadził do niskiego stopnia satysfakcji zawodowej oraz negatywnej postawy względem zawodu. W odczuciu badanych najsilniejszy wpływ na poziom satysfakcji zawodowej miał czynnik częściowo zależny od nauczyciela – motywy wyboru zawodu – oraz czynnik niezależny od nauczyciela – jego wiek. We wszystkich grupach wyznaczonych ze względu na pochodzenie społeczne, wykształcenie i typ placówki, w której pracowali badani (szkoła pełna i niepełna), czynniki wpływające na zmianę pozycji zawodowej okazały się takie same, to znaczy w znacznym stopniu zależne od nauczyciela. |