Abstrakt: |
Celem badania było poznanie opinii uczniów na temat autorytarnych i represywnych zachowań nauczycieli. W badaniu wzięło udział 1180 uczniów klas IV–V oraz 1364 uczniów z klas VII–VIII z 84 szkół podstawowych w południowej i środkowej Polsce. Ankieta wykorzystana w badaniu zawierała pytania otwarte. W swoich wypowiedziach uczniowie wymienili następujące rodzaje kar fizycznych, stosowanych przez nauczycieli: stawianie w kącie (42 osoby), usuwanie z lekcji (21), pozostawienie po lekcjach (48), bicie: po różnych częściach ciała linijką, kijem albo cyrklem (99), po głowie, ciąganie za uszy albo włosy (293), po twarzy (29), głową ucznia o ścianę albo tablicę (24); kopanie nogą (40). Inne formy kar fizycznych wymieniło 55 osób (2,2% ogółu badanych). Do najczęstszych werbalnych zachowań represywnych nauczycieli uczniowie zaliczyli: krzyki albo hałaśliwe reakcje słowne (31,1% wskazań), przezwiska i arogancki sposób wyrażania (13,6%), przekleństwa i wulgaryzmy (8,3%), szyderstwa i poniżanie słowne (6,7%), plotkarstwo i uwłaczanie godności ucznia (4,2%), dokuczanie, maltretowanie (9,5%). 28% uczniów klas piątych i 39% uczniów klas ósmych zadeklarowało, że nie lubią swoich nauczycieli. Wyniki badania potwierdziły, że autorytaryzm szkoły i nauczyciela należy do najpowszechniejszych represywnych metod wychowawczych. Wzrost kwalifikacji zawodowych nie wpływa na obniżenie częstotliwości stosowania represywnych metod wychowawczych. Samorządność szkoły i szersze wykorzystanie opinii uczniów oraz rodziców może polepszyć możliwość weryfikacji zachowań nauczyciela i zapobiec dewiacjom w relacjach między nauczycielem a uczniem. Do stworzenia nowej koncepcji systemu edukacyjnego konieczne jest włączenie podmiotowości ucznia, któremu powinno się umożliwić uczestniczenie w doskonaleniu szkoły i metod pracy nauczyciela. |