Abstrakt: |
Celem badania było określenie wpływu uaktywnionej struktury poznawczej na interpretację obserwowanej sytuacji wychowawczej i dobór przez nauczyciela strategii własnych działań. Próbowano odpowiedzieć na pytanie, czy istnieją różnice w reprezentacji poznawczej nauczyciela wobec ucznia sprawiającego trudności wychowawcze i niesprawiającego żadnych trudności. Szukano także potwierdzenia, czy oczekiwania nauczyciela różnią się, jeśli ma do czynienia z uczniem postrzeganym jako trudny albo z uczniem sprawiającym trudności wychowawcze. Badaniem objęto 20 nauczycieli ze szkół podstawowych z wykształceniem zawodowym (tj. po studium nauczycielskim), w tym 13 kobiet i 7 mężczyzn; wszyscy badani mieli ponadtrzyletni staż zawodowy. Badanie składało się z dwóch etapów: na podstawie sondażu ułożono zestaw 40 cech i zachowań charakterystycznych dla ucznia trudnego wychowawczo i niesprawiającego trudności wychowawczych; sondaż przeprowadzono wśród 10 nauczycieli; do dalszej analizy wybrano 26 twierdzeń; przygotowano także fikcyjne wywiady z matką ucznia trudnego i niesprawiającego trudności wychowawczych; eksperyment polegał na przedstawieniu nauczycielowi zdjęcia z sytuacją szkolną, badany oceniał, jak mogło dojść do takiej sytuacji, w tym samym czasie odtworzono wywiad z matką ucznia trudnego albo niesprawiającego trudności; następnie proszono nauczycieli o zaznaczenie twierdzeń fałszywych albo prawdziwych, prezentowanych przez program komputerowy; program mierzył czas reakcji nauczycieli. Wyniki badania nie potwierdziły, by czas reakcji na twierdzenia zgodne z uaktywnionym schematem poznawczym był krótszy niż czas reakcji na twierdzenia niezgodne z tym schematem. Potwierdzono natomiast hipotezę zakładającą, że nauczyciele będą częściej odpowiadać prawda na twierdzenia zgodne z uaktywnionym schematem, bez względu na jego rodzaj. Można zatem stwierdzić, że na poziomie schematu poznawczego nauczycieli występują różnice w strukturze reprezentacji poznawczej w zależności, czy uczeń jest postrzegany jako trudny, czy jako niesprawiający trudności wychowawczych. Okazało się ponadto, że trudny uczeń nie ulega presji nauczyciela, natomiast uczeń niesprawiający trudności wychowawczych ulega jej. Zauważono, że w obu sytuacjach zachowanie nauczyciela jest tak samo dominujące i agresywne. Zatem efekt różnicowania schematu działań nauczyciela okazał się niezgodny z oczekiwaniami. |