Abstrakt: |
Celem badania było ukazanie aktywności zabawowej dzieci głuchych w wieku od trzech do siedmiu lat w zależności od typu środowiska przedszkolnego – specjalnego i masowego. Badaniem objęto 141 dzieci (89 chłopców i 52 dziewczynki); grupę pierwszą stanowiło 68 dzieci głuchych z placówek specjalnych (Zespół Dydaktyczno-Wychowawczy dla Dzieci z Wadami Słuchu w Katowicach i Przedszkole Specjalne dla Dzieci Głuchych w Wejherowie), grupę drugą 73 dzieci z placówek masowych (Przedszkole nr 99 i 61 w Krakowie). Z rodzin robotniczych pochodziło odpowiednio 61% i 83% dzieci, warunki materialne były dobre w rodzinach 52% i 72%. Dzieci z ubytkiem słuchu 80 dB stanowiły 45% w grupie pierwszej i 43% w drugiej, powyżej 80 dB – odpowiednio 26% i 38%; w obu grupach powyżej 90% posiadało aparat słuchowy. W badaniu posłużono się wywiadem z nauczycielami i rodzicami (według arkusza obserwacji dziecka przedszkolnego W. Terleckiej), obserwacją aktywności dzieci podczas zabawy, analizą dokumentacji lekarskiej i psychologicznej. W grupie pierwszej dzieci zintegrowanych z rówieśnikami było 51,3%, w drugiej – 23,5-31,8%. W pierwszej grupie 55,9% dzieci całkowicie podporządkowywało się zabawie, a 27,9% wnosiło coś nowego; w grupie drugiej zauważono większe dążenie do współdziałania. Dłuższy czas jedną zabawką potrafiło się bawić 64,7% z pierwszej grupy i 56,2% z drugiej; dzieci z drugiej grupy częściej zmieniały zabawki. Dzieci były mobilizowane do porozumiewania się na terenie przedszkola za pomocą mowy połączonej z gestami naturalnymi – 72,4% z pierwszej grupy i 39,7% z drugiej oraz gestami naturalnymi z mimiką twarzy – 20,3% i 54,8%. Wnioski z obserwacji rodzajów zabaw były następujące: tematyczne – korzystniejsze wyniki w aspektach poznawczych wśród dzieci młodszych uzyskali badani z przedszkoli masowych, wśród starszych zaś dzieci – z przedszkoli specjalnych, w aspektach społeczno-emocjonalnych lepsze były wyniki dzieci z placówek specjalnych; ruchowe – potwierdzono nieco wolniejszy rozwój dzieci głuchych w wieku przedszkolnym, starsze dzieci z przedszkoli specjalnych uzyskiwały wyższe wyniki; dydaktyczne – zwrócono uwagę na schematyzm i sztywność myślenia, małą samodzielność w działaniu; spontaniczne – w pierwszej grupie dzieci preferowały zabawy konstrukcyjne, w drugiej dzieci sześcio- i siedmioletnie preferowały zabawy tematyczne, młodsze – konstrukcyjne. Sformułowano wnioski i postulaty dotyczące tworzenia grup specjalnych dla dzieci głuchych przy przedszkolach masowych, włączania się rodziców w proces rewalidacji dziecka, wspierania rozwoju dziecka przez nauczyciela. |