Abstrakt: |
Przedmiotem badania był związek między przynależnością do określonej kategorii ludzi a percepcją własnej osoby, przynależnością grupową i zdolnością do zaangażowania się w sprawy innych ludzi z perspektywy innej niż własna. Badanie miało na celu określenie zmian w percepcji własnej osoby u badanych pod wpływem koncentracji na pozytywnych albo negatywnych aspektach przynależności do abstrakcyjnej kategorii „my” – „ludzie wrażliwi na losy innych”. Przyjęto założenie, że osoba skoncentrowana na pozytywnych aspektach przynależności będzie miała wyższą samoocenę, poczucie podobieństwa do innych, samoocenę kolektywną i skłonność do działań prospołecznych. Uczestników badania aktywizowano pozytywnie albo negatywnie – pozytywnie, by wywołać w nich poczucie, że przynależność do grupy wrażliwych na los innych jest wysoko wartościowana w społeczeństwie. Do zmiennych zależnych zaliczono: gotowość do altruistycznego angażowania się w sprawy pozaosobiste, poziom samooceny, poziom samooceny kolektywnej oraz kontrolę manipulacji eksperymentalnej. W badaniu uczestniczyło 102 uczniów, w tym 32 chłopców i 70 dziewcząt, uczęszczających do LO nr 1 i LO nr 6 w Białymstoku. Uczestnicy byli uczniami klas trzecich. Należeli do kategorii wiekowej 16–18 lat. Badanie wykazało, że manipulację eksperymentalną wysoko oceniały w większości osoby przynależące do kategorii „my” wartościowanej pozytywnie – badani z tej grupy nie odczuwali zagrożenia dla swojego członkostwa i poczucia własnej wartości. U osób, u których zaktywizowano negatywne wartościowanie, spowodowano jednocześnie wzrost samooceny kolektywnej; stało się tak wbrew wstępnym założeniom. Zjawisko to można tłumaczyć teorią etykietowania (labeling theory) – etykietka negatywna przypisana człowiekowi motywuje go do wykazania jej niesłuszności. Proces ten nie zachodzi w przypadku etykietek pozytywnych. Okazało się ponadto, że chłopcy byli bardziej negatywnie nastawieni wobec akcji dobroczynnych niż dziewczęta. Osoby z niższą samooceną występowały częściej przeciwko altruistycznym przedsięwzięciom. Zaobserwowano związek między wyższym poziomem samooceny kolektywnej u osób z grupy „my” wartościowanej negatywnie a zagrożeniem poczucia wartości. |