Abstrakt: |
Przedmiotem badania były negatywne skutki konfliktu między rodzicami (konlikt związany z dzieckiem), a jego celem określenie mechanizmu wciągania dziecka w rodzicielski konflikt oraz możliwe sposoby działań prewencyjnych (prawnych i pozaprawnych). Badanie przeprowadzono w ramach tematu Wyłączenie dziecka z konfliktu między jego rodzicami, będącego częścią programu CPBP 09.02 Stan i przeobrażenia współczesnych rodzin polskich, koordynowanego przez Instytut Socjologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Badaniem objęto 217 rodziców i dzieci skierowanych przez sąd do psychologa (135) lub samodzielnie zgłaszających się o pomoc do specjalisty (82) oraz 180 nauczycieli. W badaniu wykorzystano kwestionariusz własnej konstrukcji służący jako protokół wywiadu i rozmów z rodzicami (ewentualnie z dzieckiem) (104 pytania), a także ankietę własnej konstrukcji skierowaną do nauczycieli (37 pytań). Terenem badania były: Warszawa, Ostrołęka, Katowice, Białystok oraz kilka mniejszych miejscowości w okolicy Warszawy. Wyniki badania pozwoliły potwierdzić hipotezę mówiącą, że najskuteczniejszym sposobem wyłączania dziecka z konfliktu rodziców była psychoterapia, nie dyscyplinowanie rodziców wyrokami sądowymi. Potwierdzono również, że nauczyciele dysponowali dużymi możliwościami w zakresie obserwowania uczniów i dostrzegania wpływu, jaki wywierał na dzieci ewentualny konflikt rodziców. Posiadali także szerokie możliwości udzielenia dziecku pomocy, a nawet wywarcia pozytywnego wpływu na samych rodziców, których konflikt nie miałby szans na rozwiązanie bez zewnętrznej ingerencji. Stwierdzono jednak konieczność zwiększenia efektywności współpracy między szkołą a sądami rodzinnymi, a także zachęcenia nauczycieli do częstszego odwiedzania swoich uczniów w domach oraz wykazania większego zainteresowania zmianami zachodzącymi w dziecku, szczególnie w przypadku jego zachowania i wyglądu. Potwierdzono hipotezę szczegółową o wpływie stanu zdrowia rodziców na włączanie dziecka w konflikt rodzicielski (im gorszy stan zdrowia, tym bardziej dziecko było angażowane w konflikt). Prawidłowość ta okazała się szczególnie silna w przypadku złego stanu zdrowia psychicznego rodziców. Ujawniono, że konflikty rodzicielskie miały na ogół swoje korzenie w okresie przedmałżeńskim, nie stanowiły tym samym zjawiska pojawiającego się nagle i z przyczyn zewnętrznych. Blisko połowa badanych rodziców nie była przygotowana do utworzenia rodziny. Stąd wniosek badaczki, że problem wyłączenia dziecka z konfliktu rodzicielskiego może być rozwiązany radykalnie poprzez likwidację samego konfliktu, np. unikanie konfliktogennej sytuacji niechcianej ciąży i zawierania małżeństwa jedynie z tego powodu. |