Abstrakt: |
Przedmiotem badania ankietowego była świadomość edukacyjno-wychowawcza nauczycieli wyrażająca się w ich opiniach na temat poszczególnych składników wychowania, stosunku najważniejszych instytucji w państwie do problemów edukacyjnych, polityki MEN, skuteczności oddziaływań wychowawczych podejmowanych przez szkołę itp. Badaniem objęto 215 nauczycieli krakowskich szkół średnich, w tym 104 kobiety i 111 mężczyzn w wieku od 25 do 43 lat. Największą grupę stanowili badani o pochodzeniu robotniczym (68,9%) oraz nauczyciele o wykształceniu humanistycznym (51%). Wyniki badania pozwoliły stwierdzić, że ogólna ocena skuteczności polskiego szkolnictwa dokonana przez nauczycieli była raczej niska. Za najbardziej skutecznie realizowaną funkcję uznano możliwość uzyskania średniego wykształcenia pozwalającego na podjęcie studiów (69,8%), zaraz potem możliwość uzyskania podstawowego wykształcenia (68,2%). Za najbardziej nieskuteczne uznano wychowanie fizyczne (76,4%), wychowanie seksualne (73,1%), wychowanie społeczne i polityczne (71,8%). Opinie nauczycieli na temat najbliższych działań MEN okazały się nie obejmować żadnej niemal dziedziny, co do której spodziewano się jakichś pozytywnych zmian. Najlepiej oceniono przyszłość współpracy z Kościołem (48%). Około 45% badanych wyraziło obawy, że będzie coraz gorzej, a 43,9% nie oczekiwało w działalności żadnych zmian. Równie pesymistyczna okazała się ocena sytuacji rodziny i dziecka w Polsce – najgorzej oceniono gwarantowanie mieszkań (88,9%), następnie sytuację na rynku pracy (88%). Wśród cech osobowości nauczyciela mających największy wpływ na efektywność procesu dydaktycznego znalazły się inteligencja pozwalająca na znalezienie się w każdej sytuacji (97,7%), samokontrola pozwalająca uniknąć popełniania błędów wychowawczych (97,3%) oraz wrodzone zdolności dydaktyczno-wychowawcze (96,7%). Wśród składników autorytetu nauczyciela jako najważniejszą wyróżniono umiejętność łączenia procesu dydaktycznego z wychowawczym (97,6%), następnie sprawiedliwość i wyrozumiałość (96,1%) oraz posiadanie charakteru i silnej woli (95,8%). Pozytywne oceny uzyskało zaledwie kilka składników wychowania samych nauczycieli – były to: wychowanie ogólne wyniesione z domu (98,6%), wychowanie intelektualne (97,6%), wychowanie kulturalne (95,4%) i wychowanie religijne (92,1%). Wśród środowisk mających zdaniem nauczycieli największy wpływ na „dobre wychowanie” znalazła się przede wszystkim rodzina (99,1%), następnie osoby znaczące (97,2%) i szkoła (93,9%). |