Abstrakt: |
Celem badania było poznanie sposobu postrzegania Polski i Polaków przez zagranicznych studentów uczących się w Polsce. Przeprowadzono je w trzech wybranych centrach nauczania języka polskiego: w Warszawie, Krakowie i Toruniu, które oferowały kursy dla studentów uczących się w Polsce w ramach programu Erasmus. Badani uczęszczali na zajęcia na poziomie średniozaawansowanym. W sumie zebrano 44 poprawnie wypełnione kwestionariusze, w tym 29 od studentów z Uniwersytetu Jagiellońskiego, 8 z Uniwersytetu Warszawskiego i 7 z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Materiał badawczy wzbogacono siedmioma wywiadami ze studentami z Niemiec, uczącymi się w Warszawie i Toruniu. Ponad połowa badanych pochodziła z Niemiec, pozostali reprezentowali kraje zachodniej i wschodniej Europy, najczęściej Hiszpanię, Francje, Włochy, Czechy i Słowenię. Wyniki badania pozwoliły stwierdzić, że percepcja Polski i Polaków wśród studentów z różnych krajów była stosunkowo jednolita i nie zmieniła się znacząco od momentu wstąpienia Polski do Unii Europejskiej. Przystąpienie Polski do UE w bardzo niewielkim stopniu zwiększyło wiedzę i świadomość dotyczącą Polski, choć stanowiło czynnik przełamujący znaczący „obszar niewiedzy”. Akcesja nie podważyła również stereotypów funkcjonujących w krajach mających regularny kontakt z Polakami przed rozszerzeniem się Unii (np. w Niemczech). Polskę postrzegano jako kraj katolicki i tradycyjny, nawet zacofany. Wizyta studentów w dużych miastach pozwoliła zweryfikować to przekonanie i ukazała bardziej kosmopolityczne oblicze Polski, w której nowoczesność łączy się w paradoksalny sposób z tym, co tradycyjne. Inne skojarzenia studentów związane były z biedą i przestępczością, które przypisywano jednak nie tyle Polsce w szczególności, ile całej wschodniej Europie. Jednocześnie, zgodnie ze stereotypem, Polaków postrzegano często jako złodziei. Polskę kojarzono również z okresem drugiej wojny światowej, Holokaustem, komunizmem i przełomem z 1989 roku, w tym szczególnie z Solidarnością. Przeciętnego Polaka postrzegano jako katolika i tradycjonalistę, ciężko pracującego i przyjaznego – w przeciwieństwie do wykształconego i nowoczesnego mieszkańca Zachodniej Europy. Można było jednak dostrzec pewne „przesunięcie się” Polski na zachód w świadomości przyjezdnych studentów. Stwierdzono trend, zgodnie z którym o Polsce mówiono jako o kraju granicznym między Europą Centralną i Wschodnią. W przypadku niewystarczającej wiedzy Polskę nadal utożsamiano ze Wschodem, ewentualnie z bardziej „cywilizowanym” Wschodem. Studenci z Niemiec zwracali uwagę na brak organizacji i planowania w Polsce, które postrzegali jako cechę „wschodnią”, przeciwstawianą „niemieckim standardom”. Jednocześnie sami przyznawali się do niewiedzy i ukształtowania poglądów przez stereotypy pojawiające się w mediach, szczególnie w latach 90. Studenci odgraniczali młode pokolenie nowoczesnych Polaków od starszego pokolenia mieszczącego się w istniejącym stereotypie. Badani nie potrafili ponadto rozpoznać, w jakiej mierze katolicyzm Polaków przekłada się na ich życie duchowe, a w jakim wynika jedynie z tradycji. Dostrzegają znaczącą rolę Kościoła w państwie i wpływ księży na opinie Polaków. Katolicyzm Polaków utożsamiali z konserwatyzmem i przywiązaniem do tradycyjnych wartości, w tym głównie do rodziny. Jednocześnie potwierdzili swoje przekonanie o przyjazności, gościnności i otwartości Polaków, pomimo częstego braku znajomości angielskiego. Polaków postrzegano również jako przywiązanych do historii i czerpiących z niej szczególny rodzaj patriotyzmu, Polskę zaś jako kraj doświadczony przez historię. |