Badanie przeprowadzono w celu sprawdzenia empirycznej struktury testów egzaminacyjnych oraz analizy ich zgodności ze standardami CKE. Do weryfikacji hipotezy o niewspółmierności testów i standardów wymagań zastosowano trzy niezależne analizy czynnikowe z ograniczeniem do czterech składowych i rotacją ortogonalną na następujących trzech zbiorach danych: wynikach egzaminu gimnazjalnego z 2002 roku z przedmiotów matematyczno-przyrodniczych (N = 10 000), wynikach z przedmiotów humanistycznych (N = 551 149) oraz wynikach z przedmiotów matematyczno-przyrodniczych (N = 548 716) z egzaminu gimnazjalnego z 2003 roku. W wyniku przeprowadzonej analizy potwierdzono, że testy nie spełniają standardów egzaminacyjnych oraz że są niewspółmierne do normujących aktów prawnych. Zaproponowano dwa rozwiązania istniejącej sytuacji – brak zmian lub zmianę standardów. Za słuszność pierwszego z nich odpowiadałby opór przed zmianami, sprzeciw budzi z kolei troska o jakość testów oraz wykorzystywanie wyników testów do ukierunkowania starań dyrektorów i nauczycieli o poprawę procesu kształcenia. Drugie rozwiązanie natomiast wiązałoby się z koniecznością zdefiniowania standardów wymagań (jako wzór pojedynczego zadania egzaminacyjnego, np. napisać życiorys, wypełnić druk urzędowy), powiązania standardów wymagań z poszczególnymi przedmiotami nauczania oraz włączeniem ich do opisów przedmiotów w podstawie programowej.