Abstrakt: |
Badanie przeprowadzono w celu analizy związków pomiędzy poziomem podstawowej alfabetyzacji w chwili ukończenia szkoły podstawowej a poziomem i jakością życia w dorosłości. Badanie zrealizowano na pełnych zbiorowościach uczniów rejonów (w momencie rozpoczęcia projektu – powiatów) toruńskiego i włocławskiego. Do zebrania materiału badawczego wykorzystano testy słownikowe i cichego czytania ze zrozumieniem UNESCO (zebrano ponadto dane metryczkowe, adresowe oraz przeprowadzono ankietę na temat planów życiowych i wzorów do naśladowania). W doborze terenu badań kierowano się hipotetycznym środkiem poziomu rozwoju społeczno-ekonomicznego różnych obszarów zamieszkania w Polsce, dzięki czemu drogą indukcji eliminacyjnej możliwe było uogólnienie wyników na cały kraj. Wyjściową próbę badawczą stanowiło ponad 7500 uczniów. Kolejna kohorta (w 1988 r.) wynosiła 4831 osób, a ostatnia (w 1998 r.) – 1047. Analiza zgromadzonego materiału obejmowała m.in.: poziom wykształcenia, położenie materialne, poziom zadowolenia z życia i rodziny, samoocenę zdrowia, czas wolny, podstawowe orientacje życiowe itd. W wyniku przeprowadzonego badania stwierdzono, że osoby o najniższym poziomie alfabetyzacji („analfabeci”) osiągnęły znacznie niższe pozycje społeczno-zawodowe oraz uzyskały zdecydowanie niższe wykształcenie niż osoby o najwyższym poziomie alfabetyzacji („prymusi”). Zaobserwowano ponadto, że w wieku 30 lat dochody wszystkich badanych były podobne, jednak 10 lat później „analfabeci” zarabiali znacznie mniej, a duży odsetek tej grupy badanych nie był w stanie utrzymać się samodzielnie. Dodatkowo wykazano, że gorzej alfabetyzowani w wieku 30 lat odczuwali większe zadowolenie z życia niż ich rówieśnicy o większym poziomie alfabetyzacji, którzy z kolei w wieku 40 lat osiągnęli nieco wyższe wyniki w tym zakresie. Analiza danych ujawniła również, że „analfabeci” czuli się zdrowsi. Osoby dobrze alfabetyzowane zdecydowanie akceptowały przemiany polityczne z lat dziewięćdziesiątych (m.in. popierały demokrację, własność i gospodarkę rynkową), podczas gdy „analfabeci” nie byli zadowoleni ze zmian po 1989 r. Ludzie o wyższym poziomie alfabetyzacji mieli większy i korzystniejszy potencjał wychowawczy oraz silniejsze orientacje komunikacyjne. |