Badanie przeprowadzono w celu odpowiedzi m.in. na następujące pytania: Jaki jest poziom kompetencji matematyczno-przyrodniczych i humanistycznych uczniów gimnazjum? Które treści humanistyczne czy matematyczno-przyrodnicze opanowane są pełniej przez uczniów gimnazjum? Czy wszystkie kompetencje badane testem humanistycznym opanowane są w równym stopniu, czy też są obszary, w obrębie których uczniowie gimnazjum ujawniają wyraźnie większe trudności? Jaki jest poziom wiadomości i umiejętności szkolnych uczniów klas wyrównawczych i terapeutycznych na etapie gimnazjum? Czy płeć jest czynnikiem warunkującym poziom osiągnięć szkolnych uczniów na etapie gimnazjum? Próbę badawczą stanowiło 2500 uczniów uczęszczających do szkół w pięciu województwach: łódzkim, kujawsko-pomorskim, świętokrzyskim, mazowieckim oraz wielkopolskim. Łącznie na wszystkich etapach kształcenia gimnazjalnego testem humanistycznym przebadano 2493 uczniów, a testem umiejętności matematyczno-przyrodniczych 2452 uczniów. Respondentów podzielono na cztery grupy: uczniów klas zwykłych gimnazjów ogólnodostępnych, uczniów z trudnościami w uczeniu się z klas zwykłych gimnazjów ogólnodostępnych; uczniów z klas wyrównawczych oraz uczniów z klas terapeutycznych. Do zebrania materiału badawczego zastosowano pomiar dydaktyczny osiągnięć szkolnych (z wykorzystaniem testów opracowanych przez Instytut Badań Kompetencji w Wałbrzychu w latach 2001-2002) oraz analizę dokumentów. W wyniku przeprowadzonego badania wykazano, że najwyższy poziom osiągnięć humanistycznych w czterech badanych grupach prezentowali uczniowie z klas zwykłych gimnazjum ogólnodostępnego. Na podstawie zgromadzonego materiału ujawniono również, że w kolejnych latach nauki w gimnazjum spadał poziom zdolności przyswajania treści humanistycznych przewidzianych w programie nauczania. Wśród uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych zgodnie z analizą danych najwyższy poziom osiągnięć z zakresu treści humanistycznych odnotowano w grupie badanych o trudnościach w uczeniu się z klas zwykłych. Ponadto okazało się, że najlepiej opanowaną kompetencją humanistyczną były znajomość i rozumienie pojęć, natomiast najsłabiej przyswojoną – kompetencja tworzenia (w postaci wyrażenia opinii na temat danego stwierdzenia z umiejętnością argumentowania oraz zastosowaniem posiadanego zasobu wiedzy). Wykazano również, że poziom kompetencji humanistycznych na etapie szkoły gimnazjalnej był wyraźnie warunkowany przez płeć – w większości grup wyższe osiągnięcia uzyskiwały dziewczęta niż chłopcy. W przypadku treści matematyczno-przyrodniczych, podobnie jak i humanistycznych, odnotowano systematyczny spadek poziomu osiągnięć wraz z upływem lat kształcenia. Do najlepiej opanowanych zdolności w zakresie treści matematyczno-przyrodniczych zaliczono czytanie ze zrozumieniem i stosowanie wiedzy w praktyce, z kolei do najsłabiej rozwiniętych – znajomość i rozumienie pojęć. Ponadto stwierdzono, że płeć warunkowała poziom osiągnięć w teście matematyczno-przyrodniczym w grupie uczniów o trudnościach w uczeniu się z klas zwykłych (we wszystkich klasach wyższe wyniki uzyskiwały dziewczęta).