Abstrakt: |
Celem badania było poznanie poziomu segregacji ze względu na status społeczno-ekonomiczny (SES) na poziomie szkół podstawowych oraz określenie strategii dobierania nauczycieli do oddziałów klasowych i zróżnicowania umiejętności szkolnych na progu szkoły. W badaniu zastosowano trzy metody: wywiad z dyrektorem szkoły, kwestionariusz dla wychowawców klasy i ankietę dla rodziców. Umiejętności uczniów na progu szkoły podstawowej zbadano za pomocą testu Poznaj swoich uczniów! R. Dolaty, B. Murawskiej i E. Putkiewicz. Wylosowano 20 szkół wiejskich (21 oddziałów klasowych) i 10 szkół miejskich (64 oddziały klasowe), w których badaniem procesów segregacji objęto wszystkich uczniów szkół pierwszych, pomiarem umiejętności z kolei co czwartego ucznia – łącznie 404 uczniów szkół miejskich i 129 uczniów szkół wiejskich. Ankietę wypełniło 1441 rodziców. Wyniki badania pozwoliły stwierdzić umiarkowane nasilenie segregacji międzyszkolnej i wewnątrzszkolnej w szkołach podstawowych na progu roku szkolnego 2003/2004. Poziom segregacji wewnątrzszkolnej (międzyoddziałowej) okazał się większy od zróżnicowania międzyszkolnego, szczególnie w szkołach miejskich, w których średnia wskaźnika segregacji SES wyniosła 9,6% (w porównaniu z 3,2% w szkołach wiejskich). Najsilniejszym predykatorem poziomu segregacji wewnątrzszkolnej okazało się odchylenie standardowe wskaźnika SES w danej szkole, co oznaczało, że praktyki segregacyjne mogły stanowić strategię obronną w przypadku dużego zróżnicowania społecznego w danej szkole. Nie udało się w ramach badania jednoznacznie określić strategii doboru nauczycieli do oddziałów klasowych. W czterech szkołach, w których stosowano praktyki segregacyjne, nauczycieli o dłuższym stażu przypisywano do oddziałów o korzystniejszym składzie społecznym, odwrotnie zaś w przypadku nauczycieli o mniejszym doświadczeniu. Poziom umiejętności uczniów okazał się silnie zróżnicowany, czynnikiem najsilniej wpływającym na ten poziom okazał się SES rodziny pochodzenia ucznia, przy czym siła tego związku nie była duża. Porównanie z analogicznymi korelacjami dla klasy trzeciej szkoły podstawowej ujawniło, że siła tego związku zwiększała się wraz z wiekiem uczniów. |