Celem badań było określenie skali nierówności społecznych w szkołach gimnazjalnych. Terenem badań objęto szkoły z sześciu gmin (dwie miejskie, cztery wiejskie). Główne pytanie badawcze dotyczyło istnienia różnic poziomów inteligencji skrystalizowanej uczniów pierwszych klas gimnazjum z dwu czterdziestotysięcznych miast – jednego położonego w centrum Polski, drugiego na północy – i otaczających je czterech gmin wiejskich. Hipoteza zakładała, że ewentualne różnice mogą świadczyć o różnych doświadczeniach edukacyjnych badanych uczniów i prognozować różną skuteczność dalszego funkcjonowania szkolnego. W badaniach wykorzystano Skalę APIS (oprac. Matczak, Jaworowska, Szustrowa, Ciechanowicz). Łącznie przebadano 281 gimnazjalistów. Wyniki badań potwierdziły, że lokalizacja szkoły istotnie różnicuje osiągane przez uczniów wyniki kształcenia (przede wszystkim w obszarze rozwiązywania działań werbalnych). Tworzenie synonimów słów okazało się zadaniem najłatwiejszym dla uczniów z miasta znajdującego się w sąsiedztwie stolicy. Zadanie to sprawiło największe trudności uczniom ze szkół wiejskich z północy kraju. Doniesienie przedstawia także dane pozyskane z badań z nauczycielami sześciu gminnych gimnazjów (m.in. opinia o nowych programach i podręcznikach). Materiałem badawczym były także nauczycielskie „pamiętniki programowe” opisujące cykl ośmiu lekcji.