BIBE
polski   english
Strona główna Instytut badań edukacyjnych
BIBE
Evidence Informed Policy
Zobacz również
Nasze strony
O pracowni

Zespół Pracowni BIBE zajmuje się przede wszystkim monitorowaniem i opracowaniem badań za lata 1989-2015 prowadzonych w zakresie szeroko pojętej edukacji.   >> więcej


napisz do nas
bibe@ibe.edu.pl
 
  poprzednie
następne  
 
Obserwuj
Tytuł badania: Środowisko wychowawcze rodziny a osiągnięcia szkolne młodzieży
Instytucja:
Data: 1988 – 1990
Badacz: Janina Maciaszkowa, Genowefa Pańtak
Abstrakt:

Badanie miało na celu identyfikację środowiskowych uwarunkowań niepowodzeń szkolnych młodzieży. W pierwszej fazie badanie objęło 886 uczniów ponadpodstawowych szkół województwa radomskiego, 479 rodziców tych uczniów oraz 164 nauczycieli pracujących w ich szkołach. Na tym etapie wykorzystano metodę ankietową. Druga faza badania objęła 419 uczniów i 479 rodziców. Wykorzystano w niej wywiady w rodzinach uczniów drugorocznych i rozmowy z wychowawcami klas. Badanie wykazało, że w opinii respondentów powodzenie szkolne ucznia zależy przede wszystkim od dobrego prowadzenia lekcji przez nauczyciela (zdaniem nauczycieli) i zainteresowania ucznia przedmiotem (zdaniem uczniów i rodziców). Tak uczniowie, jak i rodzice byli skłonni wiązać powodzenie szkolne z łatwością niektórych przedmiotów (na przykład przedmiotów zawodowych, języków obcych i języka polskiego). Odpowiedzi tego rodzaju nie padały wśród nauczycieli. Do podstawowych przyczyn trudności w nauce ucznia zaliczano najczęściej brak umiejętności uczenia się (zdaniem nauczycieli) oraz zbyt trudny program nauczania (zdaniem uczniów i rodziców). W odróżnieniu od nauczycieli uczniowie i rodzice uzasadniali trudności również nadmiernymi wymaganiami tych pierwszych. Do najczęstszych przyczyn problemów w odrabianiu prac domowych nauczyciele zaliczyli przede wszystkim niesystematyczność pracy, a uczniowie – niezrozumienie zadania/tematu. Tak nauczyciele, jak i uczniowie uznali, że uczniom najbardziej potrzebna jest pomoc w uzupełnieniu braków w wiadomościach. Uczniowie wskazywali również potrzebę wytłumaczenia jeszcze raz tego, co było w szkole, która to odpowiedź w ogóle nie padała w grupie nauczycieli. Zdaniem nauczycieli uczniowie najczęściej pobierali korepetycje z matematyki (do czego przyznali się też sami uczniowie), następnie zaś z polskiego, niewiele osób wskazało języki obce. Badanie ujawniło również, że osiągnięcia szkolne uczniów warunkowane były częściowo wykształceniem rodziców – niskie wykształcenie sprzyjało niższym osiągnięciom uczniów, wyższe zaś częstszym sukcesom szkolnym. Rodzice lepiej wykształceni (szczególnie ojciec) posiadali lepsze warunki materialne w domu, mieszkali zwykle w mieście, częściej interesowali się i wydawali pieniądze na kulturę oraz spędzali więcej czasu z dzieckiem, co miało duży wpływ na warunki rozwoju dziecka i przez to pośrednio na jego wyniki w nauce i sukcesy szkolne. Analiza wyników pod kątem metod wychowawczych stosowanych przez rodziców ujawniła, że umiejętności wychowawcze rodziców, zwłaszcza matek, były przez uczniów bardzo wysoko cenione. Matki bardziej niż ojcowie interesowały się problemami swoich dzieci, wykazywały też większą tolerancję w stosunku do takich kwestii, jak strój czy kontakty towarzyskie dziecka. Autorytet i umiejętności wychowawcze matek były cenione wyżej niż te same cechy u ojców. Wykształcenie i miejsce zamieszkania okazały się nie różnicować na ogół metod wychowawczych stosowanych przez rodziców. Można było jednak zauważyć następujące tendencje – rodzice z wyższym wykształceniem i z większych miast bardziej interesowali się problemami osobistymi dziecka, wykazywali w stosunku do niego większą pobłażliwość, lepiej też zabezpieczali je finansowo, natomiast rodzice wiejscy byli bardziej surowi i rygorystyczni, rzadziej też interesowali się problemami dziecka. Uczniowie lepiej niż ich rodzice oceniali atmosferę panującą w domu. Negatywny stosunek młodzieży do atmosfery w domu nie wiązał się silnie z wykształceniem i miejscem zamieszkania rodziców, jednak nieco częściej uczniowie pochodzący z rodzin o niższym wykształceniu (ojca) źle oceniali relacje między rodzicami, a z rodzin o wyższym wykształceniu – relacje między dziećmi i rodzicami. Uczniowie osiągający niższe wyniki w nauce częściej negatywnie oceniali wzajemne relacje rodziców. Duża część młodzieży i rodziców nie odpowiedziała na pytanie o przyczyny konfliktów w domu (około 30%). Do najczęściej zaznaczanych przez uczniów odpowiedzi należały problemy życia codziennego w przypadku kłótni między rodzicami i nauka szkolna w przypadku kłótni między rodzicami i dziećmi. Rodzice widzieli przyczynę swoich kłótni głównie w różnicy stanowisk wobec wychowania dzieci, a w przypadku kłótni z dziećmi zgadzali się ze stanowiskiem młodzieży. Często rezygnowano z odpowiedzi również w przypadku pytania o przyczyny trudności rodzinnych. Rodzice widzieli je najczęściej w warunkach materialnych, dzieci zaś nie dostrzegały żadnych trudności. Do najczęściej występujących zespołów niekorzystnych czynników wpływających na osiągnięcia ucznia należały: alkoholizm i trudne warunki materialne (10 przypadków); zła atmosfera w domu i trudne warunki materialne (siedem); niewydolność wychowawcza rodziców i niechęć ucznia do nauki (siedem); brak ojca, trudne warunki materialne i zła atmosfera w domu (pięć). Relacje rodziców z nauczycielami okazały się bardzo ograniczone – były to raczej wzajemne kontakty niż świadomie organizowana współpraca. Obie grupy wykazywały wzajemny krytycyzm wobec obustronnych poczynań wychowawczych i postrzegały się jako dwie przeciwne strony procesu wychowania, nie zaś jako partnerzy.

Deskryptory TESE: trudności w nauce, środowisko społeczno-kulturowe, rodzina, rodzice, młodzież, wychowanie dziecka, szkoła średnia
TESE descriptors: learning difficulty, socio-cultural environment, family, parents, youth, child rearing, secondary school
Publikacje:
  • Pańtak, G. (1992). Środowisko wychowawcze rodziny a osiągnięcia szkolne młodzieży. Przysposobienie do Życia w Rodzinie (dod.). Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 4, 56-62.
 
Tagi
Ostatnie wyszukiwania
Wyszukane słowo Liczba odpowiedzi
 
Strona internetowa współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Baza Informacji o Badaniach Edukacyjnych została stworzona w ramach projektu "BADANIE JAKOŚCI I EFEKTYWNOŚCI EDUKACJI ORAZ INSTYTUCJONALIZACJA ZAPLECZA BADAWCZEGO"