Abstrakt: |
Badanie miało na celu charakterystykę losów wychowanków domów dziecka i rodzin zastępczych, którzy usamodzielnili się w latach 1981-1987. Badaniem objęto 341 wychowanków (5% zbiorowości), z czego nieco ponad połowę stanowiły kobiety. Najliczniejszą grupę stanowiły osoby w wieku 18-23 lata (49,8% z domów dziecka i 84,2% z rodzin zastępczych). Badanie wykazało, że ogólny poziom aspiracji wychowanków osiągnął wartość około 25 punktów, co świadczyło o słabszej przeciętnej sile dążeń od ogółu młodych ludzi. Pod kątem najczęściej uznawanych celów życiowych – życie rodzinne i praca zawodowa – badani nie różnili się od swoich rówieśników. Aspiracje kształceniowe badanych wynikały głównie z ich zainteresowań. Około 1/3 wychowanków w chwili usamodzielnienia osiągnęło wykształcenie ponadpodstawowe. Większość z nich podejmowała trud dalszej nauki w trybie wieczorowym bądź zaocznym. Im dłuższy był okres pobytu w placówce, tym wychowankowie uzyskiwali wyższe wykształcenie. Fakt przebywania w jednej tylko placówce sprzyjał osiągnięciu wykształcenia ponadpodstawowego. Dziewczęta były bardziej podatne na zabiegi opiekuńczo-wychowawcze przygotowujące do roli ucznia i pracownika. 11% badanych nie miało wyuczonego zawodu. Blisko połowa wychowanków wykazywała stabilność zawodową oraz ogólne zadowolenie z wykonywanego zawodu i miejsca pracy. Prawie połowa respondentów z rodzin zastępczych oraz około 1/3 wychowanków domów dziecka zmieniało pracę, m.in. z powodu trudności adaptacyjnych w środowisku. Warunki materialne stanowiły główną przyczynę destabilizacji zawodowej badanych. Badanie przystosowania społecznego wychowanków ujawniło, że respondenci mieli potrzebę pozostawania w bliskich kontaktach z osobami postrzeganymi przez siebie jako życzliwe (w większości spoza rodziny). Umiejętność nawiązywania więzi psychicznych była uwarunkowana posiadaniem własnej rodziny, warunkami mieszkaniowo-materialnymi oraz wzorcami wyniesionymi z placówki. Większość badanych liczyła głównie na siebie, a realizację planów życiowych wiązała z czynnikami od niej zależnymi (pracowitość, zdolności, umiejętności, zdrowie, spryt). Wychowankowie, którzy założyli lub planowali założenie rodziny, bardzo dużą wagę przywiązywali do atmosfery panującej w domu i związków emocjonalnych między rodzicami i dziećmi, co wynikało z ich doświadczeń życiowych. Usamodzielnieni wychowankowie tak domów rodzinnych, jak i rodzin zastępczych, nie byli w pełni przygotowani do samodzielnego organizowania życia rodzinnego – m.in. nie potrafili gospodarować pieniędzmi, prowadzić gospodarstwa domowego, wychowywać dzieci. Badani nie byli również przygotowani do aktywnego uczestnictwa w kulturze. |