Celem badania było poznanie rozmiarów nikotynizmu wśród dzieci, wieku i okoliczności inicjacji, wzorów w otoczeniu społecznym, wiedzy o zagrożeniach związanych z nałogiem, postrzegania przez młodzież partnerów w rozwiązywaniu tego problemu. Badaniem ankietowym objęto 179 uczniów (83 dziewczęta i 96 chłopców) z klas ósmych szkół podstawowych województwa miejskiego łódzkiego. Wyniki wykazały, że 55% badanych miało już pierwsze doświadczenia z paleniem – 2/3 chłopców i 45% dziewcząt. Paliło codziennie 12% uczniów (8% dziewcząt i 15% chłopców). Kulminacja rozpoczynania palenia przypadała na wiek 12-13 lat, co trzeci badany podjął tę próbę wcześniej, dotyczyło to zwłaszcza chłopców – 45% (wśród dziewcząt 20%). Wystąpiły przypadki inicjacji w wieku przedszkolnym (jedna dziewczynka, dwóch chłopców). W grupie uczniów palących codziennie inicjacja wystąpiła w wieku 13-14 lat. Większość badanych mających wcześniej kontakt z papierosem teraz nie paliła. W otoczeniu badanych wszechobecne były wzory palenia. Funkcjonujący w większości rodzin zakaz palenia nie był poparty pozytywnym przykładem rodziców. Nie palono tylko w 1/5 rodzin. Co trzeci uczeń miał w szkole wychowawcę palacza, a co czwarty palącego najbliższego kolegę lub najbliższą koleżankę. 90% palących uczniów miało rodziców palaczy, 81% przyjaźniło się z kolegą lub koleżanką palaczem. W grupie uczniów niepalących było to odpowiednio 84% i 23%. Wśród ośmioklasistów, którzy nie próbowali papierosa, 70% miało palacza w domu, a 11% w najbliższym gronie koleżeńskim. Wychowawcę palacza miało 25% palących badanych, 30% mających za sobą pierwszy kontakt z papierosem, 42% tych, którzy nigdy nie próbowali papierosa. Inicjacja miała zazwyczaj charakter zbiorowy – na koloniach, obozach, wagarach, imprezach koleżeńskich, w gronie kolegów; zdarzało się, że papierosem częstował w domu ktoś z członków rodziny lub znajomych. Wiedza badanych o konsekwencjach zdrowotnych nałogu była zróżnicowana i niespójna. Młodzież niezależnie od płci i nałogu palenia prawidłowo wskazywała choroby związane z paleniem tytoniu. Wszyscy podzielali ogólny pogląd o szkodliwości palenia i przebywania w atmosferze dymu tytoniowego. Jednak tylko 60% potrafiło wyjaśnić termin „bierne palenie”, więcej dziewcząt (71%) niż chłopców (połowa). Pozostali, szczególnie chłopcy, rozumieli go jako uleganie nałogowi. Niepalący nie rozumieli więc, że są zatruwani dymem przez palaczy, a palący, że szkodzą innym. Powszechne było przekonanie, że kobieta paląca w ciąży szkodzi przyszłemu dziecku, ale nieliczni potrafili to wyjaśnić. Wiedzę o szkodliwości nikotynizmu 71% badanych czerpało ze środków masowego przekazu (częściej chłopcy, 74% palących i 83% niepalących), 50% od rodziców, 35% od nauczyciela, 26% od lekarza lub pielęgniarki. 36% badanych wolało rozmawiać o paleniu z dorosłymi, tyle samo z kolegami, pozostali nie preferowali żadnej z grup. Przewaga wyboru osoby dorosłej przejawiała się wśród ogółu niepalących (44%) i dziewcząt (43%); przewaga wyboru kolegi – u ogółu mających kontakt z papierosem (47%). Postulaty: w zwalczaniu nałogu szczególną rolę należy przypisać profilaktyce pierwotnej. Należy tworzyć modę na niepalenie, pozyskując liderów i dyktatorów tej mody w jak najmłodszych grupach wiekowych. Największa odpowiedzialność spoczywa na środkach masowego przekazu jako podstawowym źródle wiedzy o szkodliwości palenia. Zadaniem dla oświaty zdrowotnej jest równoczesne oddziaływanie na uczniów, nauczycieli, rodziców i personel medyczny, a także skoordynowanie działań tych podmiotów.