Abstrakt: |
Celem badania było określenie związków między rodzajem strategii radzenia sobie przez rodzinę z zaburzeniami emocjonalnymi dziecka a takimi cechami rodziny, jak zmienne socjodemograficzne, poziom spójności i poziom adaptacyjności. Sprawdzono hipotezę zakładającą, że radzenie sobie przez rodziny z zaburzeniami emocjonalnymi dziecka będzie tym bardziej funkcjonalne, im wyższe będą poziomy spójności i adaptacyjności, mierzone w badanych rodzinach za pomocą FACES-III Olsona. Poszukiwano także odpowiedzi na następujące pytania: Czy związki między indywidualnymi strategiami radzenia sobie a cechami systemowymi według Olsona są takie same dla ojców i matek w badanej grupie rodzin? Czy istnieją związki między poziomami spójności i adaptacyjności a zmianami, jakie zaszły w rodzinie od czasu wystąpienia zaburzeń emocjonalnych u dziecka? Badaniem objęto rodziców dzieci w wieku od 6 do 12 lat, rozpoczynających leczenie w dziecięcej Poradni Zdrowia Psychicznego w Warszawie w 1992 roku. Analizą objęto wyniki badań 33 rodzin, poddano jej 3 grupy zmiennych: indywidualne strategie radzenia sobie przez każde z rodziców z sytuacją występowania zaburzeń emocjonalnych u dziecka, sposoby radzenia sobie przez rodzinę jako całość, właściwości rodziny. Wśród właściwości tych poza zmiennymi socjodemograficznymi badano spójność i adaptacyjność rodziny w perspektywie każdego z rodziców za pomocą kwestionariusza FACES-III Olsona, Portnera i Lavee. Badanie wykazało, że rozkłady spójności i adaptacyjności tej grupy rodzin nie odbiegają od rozkładów dla polskiej grupy normalizacyjnej. Można przypuszczać, że wyniki świadczą o słabym nasileniu patologii systemu rodzinnego w rodzinach dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi. Od spójności i adaptacyjności rodziny w percepcji matek zależało nasilenie ich zachowań ukierunkowanych na radzenie sobie z zaburzeniami dziecka. Właściwości systemowe rodziny były zatem dla matek źródłem zasobów. W grupie ojców spójność rodzinna miała niewielki wpływ tylko na poszukiwanie przez nich informacji i wsparcia, natomiast wzrost adaptacyjności rodzinnej wpływał (również w niewielkim stopniu) na nasilenie zachowań dysfunkcjonalnych, nieprowadzących do radzenia sobie z sytuacją stresową. Prawdopodobnie na zachowania typu coping u ojców – mniej aktywnych pod tym względem niż matki –większy wpływ niż cechy rodziny miały czynniki niezwiązane z funkcjonowaniem rodziny. Poziom spójności rodziny postrzegany przez matki i ojców miał także związek z radzeniem sobie rodziny jako całość – z pozytywnymi zmianami, jakie zaszły w rodzinie od czasu występowania zaburzeń u dziecka w zakresie kontaktów rodziny z otoczeniem i relacji między członkami rodziny. Badanie wykazało, że poziom spójności jest nie tylko zmienną lepiej niż poziom adaptacyjności różnicującą grupy rodzin z różnych populacji, lecz także lepszym predykatorem różnych innych cech funkcjonowania rodziny. |