Badanie miało na celu poznanie opinii nauczycieli przedszkoli na temat dokształcania, motywacji kierujących dokształcającymi się nauczycielami, wpływu, jaki ich zdaniem wywiera dokształcanie na rozwój osobowości, oraz jakie są ich zdaniem potrzeby zmian w systemie dokształcania. Badaniem ankietowym objęto 141 nauczycieli studiujących zaocznie na kierunku wychowanie przedszkolne (pedagogika przedszkolna) w następujących uczelniach: Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, jego filii w Cieszynie, Uniwersytecie Gdańskim, Uniwersytecie Warszawskim, Uniwersytecie Wrocławskim, Uniwersytecie Łódzkim, WSP w Krakowie, WSP w Kielcach, WSP w Zielonej Górze, WSP w Olsztynie, WSP w Słupsku, WSP w Bydgoszczy. W badaniu uczestniczyło także 150 nauczycieli z pełnymi kwalifikacjami, którzy pracowali i doskonalili zawodowo. Wyniki badania ujawniły, że większość nauczycieli (87,9%) podjęła studia bez zewnętrznego przymusu (koniecznością były one dla 12% badanych). Do najważniejszych powodów podjęcia studiów należały motywy poznawcze, związane z poszerzeniem wiedzy i podniesieniem kwalifikacji, oraz motywy ekonomiczne i ambicjonalne (z jednej strony ambicje wiązały się z pracą zawodową, z drugiej zaś miały charakter osobisty). Większość nauczycieli dostrzegła wpływ dokształcania na efekty ich pracy z wychowankami i oceniła go jako pozytywny (68,1%). W im większym stopniu u badanych dominowały motywy bezpośrednie dla dokształcania (związane wyłącznie z samym procesem kształcenia), tym częściej dostrzegano jego pozytywny wpływ na pracę. 74,5% badanych dostrzegło wpływ dokształcania na rozwój osobowości nauczycieli, głównie w zakresie poszerzania i pogłębiania ogólnej wiedzy, poszerzania horyzontów myślowych i rozwoju zainteresowań. Jednocześnie badani stwierdzili, że system dokształcania na kierunku wychowanie przedszkolne nie spełnia swoich funkcji (56,7%) – tylko 22% system ten oceniło pozytywnie. Najwięcej zastrzeżeń badani mieli do układu i rodzaju przedmiotów kształcenia. Postulowali również zwiększenie liczby godzin praktyk i przedmiotów bezpośrednio związanych z przygotowaniem do pracy oraz połączenie kształcenia na kierunkach wychowanie przedszkolne i nauczanie początkowe, co było już realizowane na niektórych uczelniach w ramach kierunku ogólnego „pedagogika wczesnoszkolna”. Ze 141 nauczycieli dokształcających się 122 deklarowało identyfikację z zawodem, 19 jej brak. 18 badanych określiło jako czas wystąpienia identyfikacji z zawodem moment podjęcia pracy, 19 uznało, że następuje to po roku pracy, 32 – po dwóch latach, 27 – po trzech, ośmiu – po czterech, 17 – po pięciu, jeden – dopiero po ośmiu; 19 wskazało brak identyfikacji. Stwierdzono, że dla procesów identyfikacyjnych największe znaczenie miały statystycznie pierwsze trzy lata pracy. Odnotowano istnienie umiarkowanej zależności i istotnej korelacji między identyfikacją a motywacją wyboru zawodu (pozytywna motywacja wpływa na wystąpienie identyfikacji). Z 19 badanych nieidentyfikujących się z zawodem 18 nie wyrażało chęci zmiany pracy; motywami były trudności w znalezieniu innego miejsca pracy – sześć osób, lęk przed zmianą środowiska – cztery, lęk przed kolejnym rozczarowaniem, brak odwagi, by się wycofać, usytuowanie miejsca pracy w pobliżu domu – po dwie osoby, chęć ukończenia studiów, wdzięczność dzieci – po jednej osobie. Nauczyciele identyfikujący się z zawodem podejmowali działania na rzecz samodoskonalenia w pracy: 45 podjęło studia wyższe, 33 – samokształcenie, 16 – studia literaturowe, siedmiu – pracę nad własnym charakterem, sześciu uczestniczyło w kursach przedmiotowych, trzech hospitowało pracę innych nauczycieli, dwóch gromadziło materiały metodyczne, jedna osoba działała w ZNP, jedna w TPD; siedem osób nie podejmowało działań. Podejmowane formy aktywności pomagały również w adaptacji i identyfikacji społeczno-zawodowej. W grupie nauczycieli doskonalących się 88% (132 osoby) identyfikowało się ze swoją rolą (jedna tylko z zawodem, nie z grupą nauczycielską), 12% (18 osób) całkowicie się nie identyfikowało. W grupie tej również odnotowano korelację między motywacją a identyfikacją; identyfikacja była też zależna od adaptacji. Moment utożsamienia się z zawodem i grupą nauczycielską na czas po 0,5 roku pracy wskazały trzy osoby, po roku – 11, po dwóch latach – sześć, po trzech – 21, po czterech – pięć, po pięciu – 64, po sześciu – 12, po 10 – sześć, po 15 – dwie, po 20 – jedna, po 22 – jedna. Aby osiągnąć identyfikację w optymalnym dla siebie czasie, nauczyciele podejmowali różne działania (studia literaturowe, konsultacje metodyczne, uczestnictwo w konferencjach przedmiotowo-metodycznych, osiąganie stopni specjalizacji zawodowej, korzystanie z programów RTV). Osoby nieidentyfikujące się z zawodem nie chciały zmieniać zawodu ani pracy; 12 osób podało jako motyw brak możliwości znalezienia innej pracy, trzy – potrzebę kontaktu z dziećmi, dwie – radość płynącą z pracy z nimi, jedna – usytuowanie miejsca pracy w pobliżu miejsca zamieszkania. Oceniono, że rozwój zawodowy nauczycieli odczuwających potrzebę kontaktu z dziećmi ma szansę na prawidłowy przebieg.