Abstrakt: |
Głównym celem badania była diagnoza efektów wprowadzenia nowego programu dla wiedzy o społeczeństwie. Badaniem techniką wywiadu objęto kilkuosobowe grupy maturzystów z dziesięciu warszawskich liceów ogólnokształcących. Starano się uzyskać opinie uczniów o przydatności wiedzy zdobywanej na lekcjach WOS-u – na ile ułatwia im ona orientację w sytuacji społeczno-politycznej oraz podejmowanie samodzielnych decyzji o uczestnictwie w życiu kraju. W połowie badanych szkół lekcje wiedzy o społeczeństwie były według uczniów traktowane niepoważnie – nauczyciele ulgowo egzekwowali zdobywane wiadomości, byli niekompetentni, całkowicie lub częściowo rezygnowali z prowadzenia lekcji. Dyskusję z uczniami jako zamierzoną metodę nauczania wprowadzili nauczyciele w połowie szkół, w pozostałych była metodą marginalną. W czterech szkołach podstawą oceniania były odpowiedzi ustne według listy, w sześciu – oceny z klasówek, w dwóch oceniane były pisemne prace domowe, w trzech szkołach stosowano postulowane w programie ocenianie udziału w dyskusjach. Uczniowie często dostrzegali fikcyjność wystawianych stopni, do których wobec niskiego prestiżu przedmiotu i oni, i nauczyciele nie przywiązywali dużej wagi. W dziewięciu szkołach lekcje z WOS-u prowadził nauczyciel historii, w jednej – polonista. Uczniowie nie byli zgodni co do tego, czy nauczyciel powinien na lekcjach zachować neutralność światopoglądową. Mimo że w większości szkół badani uznali, że WOS jest przez dyrekcję, nauczycieli i nich samych traktowany jako przedmiot ostatniej kategorii, to niemal powszechnie deklarowali przydatność tych lekcji. Najczęściej podkreślali porządkującą funkcję wiedzy przekazywanej na lekcjach, którą spełniały poprzez wyjaśnianie mechanizmów polityki, przybliżanie minionych i współczesnych realiów politycznych. Bardzo często formułowanie oczekiwań wobec lekcji WOS-u było tożsame z przedstawieniem braków lekcji, w których uczestniczyli uczniowie. Najbardziej brakowało im formuły lekcji opartej na dyskusji, wymianie poglądów, analizie i interpretacji bieżących wydarzeń w kraju i za granicą, dostarczaniu wiedzy obywatelskiej ułatwiającej poruszanie się w świecie instytucji. |