Abstrakt: |
Celem badania była próba określenia nasilenia orientacji autorytarnej wśród młodzieży szkół ponadpodstawowych. Próbowano odpowiedzieć na następujące pytania: Jaki zasięg ma orientacja autorytarna wśród młodzieży szkół ponadpodstawowych? Czy występuje zróżnicowanie orientacji autorytarnej ze względu na typ szkoły, w jakiej uczy się młodzież? Czy mamy do czynienia z orientacją autorytarną w przypadku kierowania szkołą i jaki ma ona charakter? Badanie miało dwa etapy. Pierwszy, obejmujący Warszawę, przeprowadzono w marcu 1991 roku. Wzięło w nim udział 118 osób (82 dziewczęta), w tym 50 uczniów liceów ogólnokształcących, 32 uczniów liceum ekonomicznego, 11 – technikum mechanicznego, 25 – zasadniczej szkoły zawodowej. Drugi etap zrealizowano w Kielcach i Skarżysku-Kamiennej. Wzięło z nim udział 395 osób (256 dziewcząt), w tym 276 uczniów LO (181 z Kielc, 92 ze Skarżyska), 51 z liceum ekonomicznego, 68 z technikum elektronicznego (badania w szkołach zawodowych tylko na terenie Kielc). Dobór ośrodków miejskich był celowy, dobór szkół – losowy. W badaniu wykorzystano opracowany kwestionariusz, częściowo wzorowany na narzędziu J. Koralewicz i M. Ziółkowskiego (1990). Zawierał on m.in. zbiory stwierdzeń odnoszące się do władzy politycznej i do władzy szkolnej, do których badani mieli określić swój stosunek. Większości badanej młodzieży orientacja autorytarna była całkowicie obca, uczniowie opowiadali się zdecydowanie za konsultatywnym i demokratycznym modelem sprawowania władzy. Orientacja ta wyraźniejsza była w przypadku władzy politycznej niż szkolnej, gdyż znaczna część młodzieży preferowała paternalistyczno-opiekuńczy model sprawowania władzy przez dyrektora. Mimo wyraźnej orientacji antyautorytarnej niewykluczone jest, że znaczna część młodzieży poparłaby władzę autorytarną w sytuacji, gdy władza demokratyczna okazałaby się słaba. Orientacja była bardzo słabo różnicowana przez płeć oraz typ szkoły – prawdopodobnie nieco większą skłonnością ku formom autorytarnym odznaczali się chłopcy oraz uczniowie techników. Małe było też zróżnicowanie wyników ze względu na miejsce zamieszkania, nieco silniejsze tendencje antyautorytarne występowały wśród uczniów szkół warszawskich. |