Abstrakt: |
Cele badania były następujące: ustalenie podstawowych wymiarów służących do opisu struktury osobowości i temperamentu dzieci i tym samym do weryfikacji pięcioczynnikowego modelu osobowości w badaniach nad dziećmi; konstrukcja serii technik do pomiaru osobowości i temperamentu dzieci w wieku od 3 do 12 lat; przeprowadzenie międzynarodowych (między różnymi obszarami językowymi) porównań w zakresie wymiarów stosowanych do opisu dzieci. Badanie miało kilka etapów, pierwszym z nich było zebranie od rodziców swobodnych opisów ich dzieci oraz zakodowanie otrzymanych opisów według kategorii opracowanych na podstawie systemu amerykańsko-holenderskiego (Coding Manual for Parental Descriptions of Children Personality). Badaniem objęto w Polsce cztery grupy dzieci w wieku: 3, 6, 9 i 12 lat, głównie z wybranych losowo szkół i przedszkoli. Opisy dzieci gromadzono podczas zebrań z rodzicami (nagrywano je na dyktafon i zapisywano na specjalnych arkuszach). Wiek rodziców wynosił 19-52 lata, średnia wynosiła 34 lata. Matki stanowiły około 75% respondentów. Wyniki wykazały, że pięcioczynnikowy model osobowości stanowi użyteczny punkt wyjścia do klasyfikowania swobodnych opisów osobowości i temperamentu dzieci, dokonywanych przez rodziców. Uwzględnienie kilku grup wiekowych pozwoliło na obserwację ewolucji ważności poszczególnych cech oraz wpływu socjalizacji na zachowanie dzieci. Porównanie wyników z Polski z wynikami otrzymanymi w innych krajach świadczyło o tym, że mimo różnic językowych i kulturowych rozkład swobodnych opisów w poszczególnych kategoriach jest niemal identyczny. Większość opisów w poszczególnych krajach (76-81%) mieściła się w kategoriach opartych bezpośrednio na modelu „Wielkiej Piątki”, co oznacza, że większość różnic zawartych w naturalnym języku można opisać za pomocą tego modelu. Badanie przeprowadzono w ramach międzynarodowego projektu poświęconego weryfikacji przydatności modelu „Wielkiej Piątki”. |