Abstrakt: |
Celem badania była próba określenia przy zastosowaniu techniki biofeedback różnic indywidualnych, występujących zarówno we wzroście, jak i w spadku wielkości reakcji fizjologicznych rejestrowanych u dzieci upośledzonych umysłowo i normalnie rozwijających się w procesie przyswajania nowej wiedzy; poznanie zachowania się reakcji orientacyjnych na bodźce wzrokowe i słowne oraz ich zdolności do habituacji bądź sensytyzacji przy użyciu aparatury pomiarowej biofeedback. Badaniem techniką biofeedback (sprzętem firmy J&J) objęto 65 dzieci w wieku od 8 do 13 lat (średnia wieku: 9,7), korzystających z pomocy psychologicznej z powodu upośledzenia umysłowego, i 65 dzieci z tego samego przedziału wiekowego ze szkół podstawowych dla dzieci normalnie się rozwijających. Badane dzieci pochodziły w 78,4% z rodzin wielkomiejskich, poziom wykształcenia rodziców wahał się w granicach szkoły średniej. Podzielone badanych na cztery grupy z uwagi na poziom rozwoju inteligencji ogólnej, mierzonej Skalą Wechslera dla dzieci 6;0-16;11 lat (Matczak i in., 1991), o ilorazach inteligencji: 62-77, 78-89, 94-106, 115-138. Następnie w warunkach eksperymentalnych przeprowadzono automatyczny pomiar reakcji psychofizjologicznych (reakcji elektromiograficznych, częstotliwości wdechu i wydechu na minutę, kształtu przepływu krwi, reakcji elektrodermalnych); uwzględniono także zapis kardiotachometryczny. Wyniki te opracowano ilościowo. W trakcie badania dziecko miało na podstawie pokazywanych mu obrazków opowiedzieć historyjkę o złodzieju (wykorzystano podtest ze skali WISC-R). Sprawdzono także szybkość uczenia się metodą powtarzania rymowanego dwuwiersza – wyniki opracowano jakościowo. Na podstawie zgromadzonego materiału wykazano, że w fazie wyjściowej podwyższony poziom pobudzenia fizjologicznego występował szczególnie u dzieci z ilorazem inteligencji w okolicach 62-77, a obniżony – 115-138. Stwierdzono również istnienie związku między ilorazem inteligencji a stopniem ogólnego pobudzenia organizmu ludzkiego, który jest prawdopodobnie uwarunkowany stopniem rozwoju intelektualnego. Zaobserwowano, że pod wpływem bodźców werbalnych rejestrowane w organizmach dziecięcych następujące po sobie zmiany fizjologiczne w kierunku habituacji bądź sensytyzacji mogą prognozować poziom ilorazu inteligencji. Analiza danych ujawniła, że istnieje możliwość kontrolowania i prognozowania efektów werbalizacji zdarzeń życiowych przy zastosowaniu techniki biofeedback. Wydaje się, że również poziomem reakcji fizjologicznych można prognozować szybkość uczenia się dzieci upośledzonych w stopniu lekkim i rozwijających się prawidłowo; przypuszczenie to wymaga dalszych obserwacji i analiz na poziomie statystyczno-psychologicznym. |