Celem badania było ustalenie, w jaki sposób rozwijają się dzieci z zespołem Downa, z prostą trisomią, z translokacją i z mozaiką w zakresie podstawowych czynności szkolnych, zdolności wnioskowania logicznego i percepcji słuchowej. Weryfikacji poddano następujące hipotezy: 1) Dzieci z mozaikowym rodzajem zespołu Downa różnią się istotnie na korzyść od swoich rówieśników z pełną trisomią i translokacją pod względem efektywnego, samodzielnego i odpowiedzialnego zachowania; 2) Nie ma istotnych statystycznie różnic między dziećmi z pełną trisomią i translokacją pod względem efektywnego, samodzielnego i odpowiedzialnego zachowania. Badaniem objęto cztery grupy 220 dzieci w wieku 10-13 lat: 50 dzieci z zespołem Downa z prostą trisomią (25 chłopców, 25 dziewcząt); 35 dzieci z translokacją (20 chłopców, 15 dziewcząt); 35 dzieci z mozaiką zespołu Downa (16 chłopców, 19 dziewcząt); 100 dzieci o prawidłowym rozwoju intelektualnym – grupa kontrolna (52 chłopców, 48 dziewcząt). Wykorzystano wyniki badań cytogenetycznych, wykonanych przez poradnie w Łodzi, Warszawie, Dziekanowie Leśnym i Katowicach. Dzieci o prawidłowym rozwoju zamieszkiwały województwo łódzkie; układ zmiennych demograficznych grupy kontrolnej był podobny do grupy dzieci z zespołem Downa. Zastosowano pierwszą część Skali Zachowania Przystosowawczego dla dzieci, młodzieży i dorosłych Nihiry, Fostera, Shellhaasa i Lelanda, zaadaptowanej i zmodyfikowanej przez Kostrzewskiego (1975), badanie wykonywano indywidualnie, na pytania zawarte w pierwszej części Skali odpowiadało dwoje lub jedno z rodziców; Skalę Podstawowych Zdolności Szkolnych. Nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic w ogólnym rozwoju zachowania przystosowawczego badanych dzieci z prostą trisomią, z translokacją i z mozaiką zespołu Downa. Ogólny poziom rozwoju zachowania przystosowawczego badanych dzieci o prawidłowym rozwoju intelektualnym był istotnie wyższy od ogólnego poziomu rozwoju zachowania przystosowawczego charakteryzującego pozostałe grupy dzieci. Dzieci z prostą trisomią, z translokacją i mozaiką zespołu Downa uzyskały najniższe wyniki w kategoriach „rozwój mowy” oraz „pojęcie liczby i czasu”, najlepsze – w kategoriach „samokontrola”, odpowiedzialność” i „uspołecznienie”. W żadnej z badanych czterech grup nie wystąpiły istotne statystycznie różnice pomiędzy wynikami dziewcząt i chłopców w zakresie ogólnego Ilorazu Zachowania Przystosowawczego. Profile zachowania dzieci z prostą trisomią, translokacją i mozaiką zespołu Downa wykazywały wysokie podobieństwo. Współczynniki korelacji profilów zachowania przystosowawczego dzieci o prawidłowym rozwoju intelektualnym i dzieci chorych wskazywały na brak podobieństwa. Im mniejszy procent komórek aneuploidalnych u dzieci z mozaiką, tym lepiej funkcjonowały one w sferze zachowania przystosowawczego. U wszystkich trzech grup dzieci z zespołem Downa średni ogólny poziom rozwoju podstawowych zdolności szkolnych wskazywał na znaczny stopień niepełnosprawności umysłowej. Dzieci z mozaiką uzyskały istotnie niższe wyniki niż ich rówieśnicy z trisomią (średni iloraz 37,9). Nie wystąpiły istotne różnice pomiędzy dziećmi z mozaiką i translokacją pod względem poziomu rozwoju zdolności. Dzieci z prostą trisomią i translokacją uzyskały iloraz rozwoju zdolności wykonawczych wskazujący na głęboki stopień niepełnosprawności, dzieci z mozaiką charakteryzowały się znacznym upośledzeniem rozwoju tych zdolności. Wyniki testu Pojęcia liczbowe u dzieci z prostą trisomią wykazały głęboki stopień niepełnosprawności, u dzieci z translokacją znaczny, u dzieci z mozaiką umiarkowany. Test Pamięć zdań wykazał u wszystkich grup poziom umiarkowany niepełnosprawności. Test Pamięć wzrokowo-słuchowa wykazał u dzieci z prostą trisomią i translokacją stopień znaczny niepełnosprawności, u dzieci z mozaiką umiarkowany. Dzieci o prawidłowym rozwoju intelektualnym przejawiały istotnie wyższy poziom rozwoju zdolności mierzonymi 17 testami Skali w porównaniu z każdą z trzech pozostałych grup.