Abstrakt: |
Celem badania było określenie wpływu zamierzonych działań stymulacyjnych na rozwój kompetencji językowych dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim. Badanie przeprowadzono w dwóch ośrodkach szkolno-wychowawczych z Krakowa, objęto nim 23 uczniów klasy czwartej, w tym 9 dziewcząt i 14 chłopców. Główną metodą był eksperyment pedagogiczny, metody pomocnicze stanowiły: obserwacja, analiza dokumentów, wywiad, metoda indywidualnych przypadków. Podstawę eksperymentu stanowił program stymulacji językowej dzieci dziesięcio-, trzynastoletnich, upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim, składający się z ośmiu sesji, powtórzonych dwukrotnie w ciągu trzech miesięcy. Spotkania odbywały się indywidualnie i grupowo. Na początku i na końcu programu zbadano trzy aspekty językowe: zasób słownictwa – mierzony podtestem Słownik ze Skali Inteligencji Wechslera, język ekspresyjny – testem sprawdzającym zdolności opisu czterech prostych przedmiotów, język narracyjny – testem opowiadania zaaranżowanej sytuacji. Wyniki potwierdziły skuteczność przeprowadzonego programu stymulacji językowej. Wzrósł zasób słownictwa badanych dzieci – w podteście Słownik przed eksperymentem uzyskały średnio 4,4 punkty przeliczone, po eksperymencie – średnio sześć punktów przeliczonych. W teście wstępnym języka ekspresyjnego dziecko użyło średnio 47 słów, wypowiedzi były proste, opis przedmiotu obejmował dziewięć kategorii; w teście końcowym dziecko użyło średnio 92 słów, przedmioty były opisywane w trzech dodatkowych kategoriach. Również test języka narracyjnego wskazał na wzbogacenie słownika badanych – przed eksperymentem użyli oni ogółem 315 słów, po eksperymencie – 536; w teście wstępnym dzieci dostrzegły 53% wszystkich elementów, w końcowym – 86%. Zaobserwowano transfer pozytywny – przenoszenie doświadczeń z zajęć rozwijających język ekspresyjny na kształtowanie się i podniesienie poziomu języka narracyjnego. Korzystne zmiany w rozwoju kompetencji językowej nastąpiły u dzieci, które w testach wstępnych uzyskały niskie i średnie wyniki. Stwierdzono, że w pośredni sposób na rozwój kompetencji mogły wpłynąć: wiek, inteligencja, aktywność własna. Zarówno podczas testów początkowych, jak i końcowych, lepsze wyniki uzyskiwały dziewczęta niż chłopcy. |