Celem badania było poznanie czynników hamujących aktywność dziecka w obecnej strukturze wychowania instytucjonalnego. Badaniem objęto 240 dzieci w wieku 12-15 lat (po 60 osób z każdej klasy) oraz 120 nauczycieli różnych specjalności uczących w klasach V-VIII, z województwa kieleckiego, tarnobrzeskiego i radomskiego. Uczniowie odpowiadali na trzy pytania: 1. Co to jest samodzielność, jak Ty rozumiesz to słowo? 2. Czy możesz być samodzielny w szkole, na czym ta samodzielność polega – podaj przykład. 3. Czy chciałbyś być samodzielny i dlaczego? Nauczyciele pisemnie odpowiadali na pytania: 1. Co rozumiesz przez pojęcie samodzielności? 2. W jakich sferach działania samodzielność powinna się przejawiać u ucznia w szkole? 3. Czy współczesny system szkolny pozwala na rozwój samodzielności ucznia w szkole? Większość odpowiedzi nauczycieli na pierwsze pytanie ograniczała się do określenia samodzielności jako działania bez pomocy innych; rzadko odnoszono się do samodzielności w myśleniu (14%), działaniu, wydawaniu sądów. W wyniku takiego rozumienia w odpowiedziach na drugie pytanie pisano o zadaniach, jakie powinien uczeń wykonywać w szkole bez pomocy nauczyciela (np. prace organizacyjne, korzystanie z biblioteki). Około 20% badanych jako pożądany przejaw samodzielności wymieniło umiejętność rozwiązywania problemów z rówieśnikami; niewielka liczba odpowiedzi wskazywała, że szkoła powinna się przyczyniać do samodzielnego myślenia dziecka, dostrzegania przez nie problemów niezwiązanych bezpośrednio z programem szkolnym. W odpowiedzi na pytanie trzecie około 70% nauczycieli stwierdziło, że szkoła hamuje samodzielność dziecka. Odpowiedzi uczniów dotyczące rozumienia samodzielności były bardziej różnorodne i w mniejszym stopniu odnosiły się do sytuacji szkolnych niż u nauczycieli; były podobne bez względu na wiek i płeć. Znacznie częściej pojawiało się zagadnienie wyboru, decydowanie o własnych działaniach bez przymusu. Większość uczniów odpowiedziała na drugie pytanie negatywnie i nie uzasadniała tego. Uczniowie odpowiadający pozytywnie podawali przykłady: pracę w kołach zainteresowań, przygotowanie do olimpiad, dzieci z klas piątych i szóstych – pracę w samorządzie klasowym. Odpowiedzi uczniów na trzecie pytanie były znacznie zróżnicowane w zależności od wieku. Większość uczniów łączyła samodzielność z dorosłością i niezależnością materialną. Uczniowie klas piątych i szóstych częściej twierdzili, że nie mogą chcieć być samodzielni, ponieważ są niedorośli, niekiedy łączyli samodzielność z bezkarnością. Tylko 29% badanych pisało o częściowej samodzielności w dziedzinach, w których mogą sami decydować i czują się za decyzję odpowiedzialni.