Celem teoretycznym badania było zebranie danych empirycznych w poszukiwaniu odpowiedzi na następujące pytania: jakie mechanizmy poznawcze językowe i niejęzykowe warunkują posługiwanie się językiem metaforycznym; czy i w jaki sposób wybrane charakterystyki przysłów i typy zadania eksperymentalnego modyfikują zachowania osób badanych; czy i w jaki sposób afazja wpływa na zdolność posługiwania się przysłowiami. Celem praktycznym było zbudowanie optymalnego zestawu prób mogących służyć jako narzędzie diagnostyczne w pracy klinicznej. W badaniu wzięły udział dwie grupy osób zdrowych – młodsza i starsza – oraz grupa osób z afazją. Grupa młodsza obejmowała studentów w wieku 19-30 lat: 12 z Wydziału Psychologii UW i ośmiu z Politechniki Warszawskiej. Starsza składała się z 38 osób w wieku 31-75 lat: 24 z wykształceniem wyższym, mieszkańców Warszawy, 14 z wykształceniem średnim – 11 osób z Białegostoku i trzy z regionu kurpiowskiego. Grupa chorych z afazją liczyła 21 osób z wykształceniem wyższym i 11 ze średnim; wszyscy mieszkali w Warszawie lub okolicach; w ostrym okresie choroby respondenci byli leczeni w warszawskich szpitalach, a następnie uczestniczyli w zajęciach terapeutycznych. W doborze przysłów uwzględniono kryterium powszechności użycia, tematykę i cechy wynikające z charakterystyki językowej. Utworzono listę podstawową 10 przysłów, w tym sześć odpowiedników przysłów angielskich z testu Delisa (Delis, Kramer, Kaplan, 1984), w zestawie prób uwzględniono też około 100 innych przysłów oraz kilkanaście powiedzeń niebędących przysłowiami. Przysłowia z listy podstawowej wbudowano do 17 różnych prób, podzielonych na trzy kategorie ze względu na wymagane umiejętności: rozpoznawania przysłów, rozumienia ich, aktualizacji przysłowia i tworzenia rozwiniętych wypowiedzi. Zestaw prób uzupełniono kwestionariuszem z pytaniami dotyczącymi intuicyjnej wiedzy badanych o przysłowiach i ich funkcji w komunikacji werbalnej. Stwierdzono, że omawiane próby mogą być przydatne do pełniejszego określania kompetencji językowej danej osoby, diagnozowania typu zaburzeń mowy, a także ich głębokości zarówno u osób z ogniskowymi, jak i rozsianymi uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego. Najbardziej różnicowały osoby z afazją w porównaniu z osobami zdrowymi wyniki tych prób, które w większym stopniu opierały się na umiejętnościach językowych zaangażowanych w procesie mówienia i rozumienia, a także zadania, w których uwydatniał się czynnik metalingwistyczny. Stwierdzono, że próby, których wykonanie angażuje umiejętności poznawcze, mogą być przydatne w badaniu osób z demencją – ujawnić zaburzenia i uwydatnić umiejętności zachowane. Próby rozpatrywane na tle całego zachowania mownego danej osoby mogą posłużyć do potwierdzenia lokalizacji lezji, uściślania typu i głębokości zaburzeń afatycznych.