Abstrakt: |
Badanie przeprowadzono w celu opisu funkcjonowania przysłów w społeczeństwie – wpływu języka na interakcje między ludźmi oraz na wybory drogi życiowej młodych. Sformułowano następujące pytania: Czy badani znają przysłowia, a jeśli znają, to w jakich okolicznościach są one przekazywane badanym? Czy w otoczeniu społecznym przysłowia przywołane są w interakcjach z badanymi, a jeśli tak, to jakie funkcje spełniają przytaczane przysłowia? Czy badani wykorzystują przysłowia, a jeśli wykorzystują, to jakie funkcje one pełnią? Analizę materiału przeprowadzono na podstawie 56 ankiet (które zakwalifikowano spośród 72 zwróconych wypełnionych kwestionariuszy). Wśród respondentów było 31 kobiet oraz 25 mężczyzn w wieku od 18 do 19 lat, zamieszkujących w przeważającej części duże miasta; badani byli uczniami liceów ogólnokształcących oraz techników. W wyniku badania stwierdzono wysoki poziom wiedzy na temat przysłów. Większość respondentów poznała przysłowia w kręgu rodzinnym. Zgodnie z odpowiedziami uczniów stosowały je najczęściej babcie (30 osób), w następnej kolejności dziadkowie (27), starsi krewni (25), rodzice (w tym matki – 19, ojcowie – 15). Innym środowiskiem, w którym badani spotykali się z używaniem przysłów, była szkoła, a osobami, które posługiwały się przysłowiami podczas lekcji, byli nauczyciele (21 uczniów). Respondenci stykali się z nimi także w mediach, podczas obowiązkowej lektury, słyszeli je na ulicach, w środkach komunikacji miejskiej oraz w trakcie uroczystości rodzinnych. Wykazano, że najczęstszymi sytuacjami, w których respondenci mogli poznać przysłowia, były okoliczności niepoprawnego zachowania. Tym samym stwierdzono następujące funkcje przysłów: przestrzeganie przed popełnianiem błędów; przestrzeganie przed negatywnymi konsekwencjami; ośmieszenie zachowania. 31 uczniów potwierdziło wykorzystywanie w interakcjach przysłów, które miały przede wszystkim ukierunkować ich zachowanie. We wszystkich przypadkach pierwszą reakcją badanych była irytacja (jednak z czasem 16 osób przyznało się do refleksji pod wpływem przysłowia). 21 uczniów stosowało przysłowia, jednak w zmodyfikowanej formie, najczęściej wykorzystując młodzieżowy żargon oraz terminy techniczne. |