Abstrakt: |
Celem badania była odpowiedź na pytanie, czy możliwości rozumienia metafor literackich przez jednostkę neurotyczną różnią się od możliwości osób powszechnie uznanych za twórcze, a jeśli tak, to na czym ta różnica polega. Weryfikowano następujące hipotezy: osoby o cechach neurotycznych będą wykazywały trudności w rozumieniu sensu przedstawionych im metafor literackich. Przejawi się to brakiem jakiejkolwiek interpretacji lub podaniem interpretacji nieprawidłowej; osoby o cechach neurotycznych w porównaniu z osobami twórczymi będą błędnie rozpoznawały ton emocjonalny poszczególnych metafor literackich. Może się to przejawiać w myleniu ze sobą emocji przeciwstawnych (metafora powszechnie uznana za „smutną” zostanie określona mianem „wesołej” i vice versa). Badanie miało dwa etapy. Pierwszy miał wyłonić grupę eksperymentalną (neurotyczną) i grupę kontrolną (twórczą) spośród 96 uczniów klas maturalnych II Liceum Ogólnokształcącego w Poznaniu i 40 studentów Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu na podstawie wypełnionych przez nich kwestionariuszy EPQ-R Eysencka (pomiar neurotyzmu) i Skali Potrzeby Domknięcia Poznawczego. Etap drugi obejmował interpretację przez badanych czterech zwrotów metaforycznych o średnim stopniu trudności ich zrozumienia, spełniających kryterium „dobrej metafory”: topić myśli w kubku kawy, zszywam siebie po kawałku, odciski słów, gromobicie ciszy (zostały one ocenione przez sędziów kompetentnych i sprawdzone w badaniach pilotażowych). Badanie przeprowadzono w warunkach klasowych, było ono anonimowe; badanych poinformowano tylko ogólnie o przedmiocie badań, aby zminimalizować poziom lęku przed oceną. Przy ocenie interpretacji metafor wykorzystano metodę sędziów kompetentnych. Wyniki przeanalizowano statystycznie. Do grupy eksperymentalnej zaklasyfikowano 31 osób, do grupy kontrolnej – 30. Nie wykazano różnic pomiędzy średnimi rozumienia sensu metafor przez osoby o cechach neurotycznych i osoby twórcze. Zasugerowano następujące przyczyny: wąski zakres materiału badawczego, ułatwienie interpretacji przez odwołanie się do systemu pojęć osób badanych (mimo doboru metafor niefunkcjonujących w rozumieniu potocznym), selektywny dobór osób badanych – zadaniowe potraktowanie interpretacji przez uczniów klas maturalnych, mało precyzyjna instrukcja dla sędziów kompetentnych w drugim etapie badania. Hipoteza o gorszym rozumieniu przez osoby neurotyczne tonu emocjonalnego sprawdziła się w przypadku jednej metafory (odciski słów). Różnica w generowaniu lękowych interpretacji metafory przez osoby neurotyczne i osoby o cechach twórczych zbliżała się do poziomu istotności, co oznaczało, że osoby o cechach neurotycznych są skłonne do odczytywania emocji lęku w tych metaforach, w których emocja taka potencjalnie występuje, i że robią to znacząco częściej niż osoby twórcze. |