Celem badania było znalezienie odpowiedzi na pytania wyrażające główne tematy badawcze: jaki jest poziom aspiracji edukacyjnych rodziców odnoszących się do ich dzieci uczęszczających obecnie do szkoły podstawowej; jakie jest zróżnicowanie tak określonego poziomu aspiracji rodziców w różnych układach stratyfikacyjnych (miejsce zamieszkania, przynależność społeczno-zawodowa, wykształcenie itp.); w jakim stopniu aspiracje rodziców związane z kształceniem dzieci będą ułatwiać lub utrudniać przedsięwzięcia oświatowe, zmierzające do upowszechnienia kształcenia średniego. Badaniem objęto rodziców uczniów klas trzecich i ósmych z wybranych szkół podstawowych (dobór warstwowo-celowy), zlokalizowanych w typach miejscowości: miasto stołeczne – Warszawa – 499 ankiet od rodziców klas trzecich, 455 od rodziców klas ósmych; duże miasto wojewódzkie – Wrocław – 1011 i 652; miasto średniej wielkości – Starachowice – 347 i 272; małe miasta – Nowy Dwór Mazowiecki, Pińczów, Staszów – 384 i 613; miejscowości wiejskie z województw kieleckiego, radomskiego, tarnowskiego i tarnobrzeskiego – 367 i 356. Zastosowano badanie dokumentacji organów terenowej administracji państwowej, szkół i poradni wychowawczo-zawodowych, analizę tekstów prasowych i naukowych; materiał empiryczny zebrano za pomocą ankiet i wywiadów przy wykorzystaniu opracowanego kwestionariusza. Porównanie danych pozwoliło zauważyć zależność wielkości rodzin i liczby dzieci od stopnia urbanizacji środowiska. W Warszawie 32% rodzin liczyło od dwóch do trzech członków, we Wrocławiu 23%, w Starachowicach 14%, w mniejszych miastach prawie 14%, na wsi około 7%; na wsi rodziny liczące sześć i więcej osób stanowiły 34%, w małych miastach 11%, w Starachowicach 11%, we Wrocławiu 4%, w Warszawie nieco mniej niż 4%. W dużych miastach więcej było rodzin mających jedno dziecko (w Warszawie ponad 26%), na wsi dużą część stanowiły rodziny wielodzietne (29% miało czworo i więcej dzieci). Zróżnicowaniu towarzyszyła znaczna specyfika struktury społecznej układów stratyfikujących, wykonywanych zawodów, sytuacji materialnej rodzin mieszkających w różnych środowiskach. W Warszawie wykształcenie wyższe miało 34% badanych ojców i 23% matek, we Wrocławiu odpowiednio 34% i 29%, w Starachowicach 15% i 12%, w mniejszych miastach 9% i 7%, na wsi 2% i 3%; odwrotnie kształtował się udział osób mających wykształcenie podstawowe lub niższe od podstawowego. Warunki mieszkaniowe były korzystniejsze w miastach. Zróżnicowane były warunki kulturowe, w których żyły badane rodziny, np. w Warszawie księgozbiory liczące ponad 500 pozycji miało 27,8% rodzin, na wsi 3,1%. Funkcja egalitaryzująca środków masowego przekazu była znacznie ograniczona. W ujęciu maksymalnym, zbliżonym do marzeń, aspiracje rodziców dotyczące kształcenia dzieci były wysokie, nierealistyczne. W tym wymiarze 72,3% rodzin wrocławskich i 66,2% warszawskich rozważało możliwość ukończenia przez dziecko szkoły wyższej; w średnich i małych miastach tego typu aspiracje ujawniło 29-30% rodziców; na wsi 31,3%. Minimalny poziom aspiracji rodziców dotyczący kształcenia dziecka (granica, której nawet w najtrudniejszych warunkach nie chcieliby obniżać) w Warszawie dla ponad 3% rodziców stanowiło ukończenie szkoły podstawowej, dla ponad połowy – szkoły średniej, dla 46% – zasadniczej szkoły zawodowej. Na wsi dla 3% minimum stanowiła szkoła wyższa, dla ponad połowy – szkoła średnia, dla 39% – zasadnicza szkoła zawodowa, dla 10% – krótki kurs po szkole podstawowej, dla 2% – szkoła podstawowa. Niezależnie od środowiska co najmniej połowa rodziców nawet w najgorszych warunkach nie rezygnowałaby więc z doprowadzenia dziecka do matury. Wymiar najrealniejszych aspiracji okazał się najbardziej zróżnicowany, niedokładnie skorelowany z poziomem urbanizacji. Najwyższe, a zarazem najmniej realne aspiracje deklarowali badani z Wrocławia będący pracownikami umysłowymi – 62% sądziło, że realne jest ukończenie przez dzieci studiów wyższych. W Warszawie rozkład odpowiedzi okazał się nieco pesymistyczny – 14% badanych wyraziło pogląd, że dziecko ukończy szkołę wyższą, 5,5% – szkołę pomaturalną, 52% – szkołę średnią, pozostali – zasadniczą szkołę zawodową. Na wsi aspiracje realne okazały się wyższe niż w Warszawie: 17,4% zakładało zdobycie przez dziecko wykształcenia wyższego, ogółem prawie 25% – ponad średniego, 69,7 % – średniego, 98,6% – ponadpodstawowego. Stosunek rodziców do upowszechniania kształcenia średniego nie zależał od poziomu urbanizacji środowiska. Około 75% badanych było ustosunkowanych pozytywnie, około 15% negatywnie, około 10% nie miało zdania. Pracownicy umysłowi byli do tego ustosunkowani najmniej pozytywnie, co można interpretować jako próbę obrony własnego statusu. Rodzice nie mieli jednolitego stanowiska co do modelu przyszłej powszechnej szkoły średniej. Dostrzeżono zależność pomiędzy poziomem urbanizacji środowiska a częstością aprobowania średniej szkoły zawodowej jako przyszłej szkoły powszechnej. Taki model akceptowało 7,9% rodziców z Warszawy, 12,2% z Wrocławia, 13,4% ze Starachowic, 14,8% z małych miast, 25,2% ze wsi. Badani najczęściej wybierali nowy typ szkoły – szkołę zintegrowaną – lub byliby skłonni pozostawić obecnie funkcjonujące szkoły – liceum ogólnokształcące i technikum.