Abstrakt: |
Badanie dotyczyło m.in. wzajemnych relacji między rodzicami a ich dorastającymi dziećmi oraz wpływu rodziny i rówieśników na kształtowanie się różnych sfer życia. Objęto nim ogólnopolską reprezentatywną próbę młodzieży ostatnich klas szkół ponadpodstawowych (N = 1316). 84% badanych stwierdziło, że ich stosunki z matką układały się dobrze, w 47% – że bardzo dobrze. Relacje z ojcem oceniało dobrze 60%, w tym 31% bardzo dobrze; 23% deklarowało, że stosunki z ojcem układają się różnie, 9% – że nie najlepiej. Swoje kontakty z rodzicami nieco krytyczniej oceniały dziewczęta; stosunek do matki najlepiej wypadał w ocenach uczniów zasadniczych szkół zawodowych; im lepsze warunki materialne rodziny, tym wyższy odsetek młodzieży postrzegał swoje relacje z rodzicami jako bardzo dobre; stosunek do ojca wykazywał związek z jego sytuacją zawodową. Stwierdzono, że w porównaniu z badaniem z kwietnia 1996 roku stosunki między rodzicami a dziećmi znacznie się poprawiły; poprawiła się także ocena stosunków między rodzeństwem – 31% uznało je za bardzo dobre, 34% za dobre. 88% badanych stwierdziło, że ich rodzicom zależy, aby po ukończeniu szkoły uczyli się dalej; 74% – że rodzice wymagają od nich pomocy w prowadzeniu domu, w gospodarstwie; 72% – że rodzice interesują się ich problemami. Inwestowanie w naukę dzieci było związane z typem szkoły oraz pozycją społeczną i materialną rodziców. Stwierdzono, że w porównaniu z poprzednim pomiarem rodzice przywiązywali mniejszą wagę do aktywności kulturalnej dzieci i rzadziej zachęcali je do podejmowania dorywczych prac zarobkowych. Wymagania i oczekiwania dotyczące różnych sfer aktywności uczącej się młodzieży modyfikowała sytuacja materialna i społeczna rodziny. Badani uczniowie częściej rozmawiali o swoich problemach osobistych z matkami – 26% odpowiedzi często, 30% czasami – niż z ojcami – 30% rzadko, 42% nigdy. O szkole i nauce z matką rozmawiało często 59%, czasami 30%, z ojcem odpowiednio 22% i 38%. O planach na przyszłość z matką rozmawiało często 45%, czasami 37%, z ojcem 24% i 31%. O polityce z matką 34% rozmawiało rzadko, 38% nigdy, z ojcem odpowiednio 30% i 31%. O seksie 63% nigdy nie rozmawiało z ojcem i 50% z matką. Ojciec tym częściej był partnerem w rozmowach, im wyższy był poziom jego wykształcenia; o kłopotach osobistych matce częściej opowiadały dziewczęta. 41% oceniło swoje stosunki z nauczycielami jako dość dobre, 42% jako różne; stosunki z kolegami 35% uznało za bardzo dobre, 48% za dość dobre. Stwierdzono, że oceny stosunków z nauczycielami i kolegami nie zmieniły się w porównaniu z poprzednimi latami; kryterium różnicującym stosunek do nauczycieli były wyniki w nauce, stosunek do kolegów zależał od typu szkoły. Za osoby, z którymi najchętniej spędzają czas wolny, badani uznali przyjaciół – 51%, chłopaka/dziewczynę – 43%; za osoby, z którymi najchętniej rozmawiają – przyjaciół – 47%. Matka i ojciec byli dla badanych osobami, na których uznaniu najbardziej im zależało, według odpowiednio 47% i 31%; osobami, na które można liczyć w trudnych chwilach – 63% i 34%. 46% przyznało, że nie ma osoby mającej największy wpływ na ich sposób ubierania się. Stwierdzono znaczący spadek zarówno autorytetu obojga rodziców, jak i poczucia, że zawsze można na nich liczyć. Uznano, że zmieniło się postrzeganie matki i ojca jako znaczących postaci w życiu i systemie wartości młodzieży oraz wzajemnych relacji między wpływem domu a wpływem grupy rówieśniczej. |