Abstrakt: |
Celem badania było uzyskanie odpowiedzi na pytanie o to, w jakim stopniu stratyfikacja społeczna (oceniana poziomem wykształcenia obojga rodziców, strukturą rodziny, jej dzietnością oraz miejscem zamieszkania) odpowiedzialna jest za zróżnicowanie rozwoju fizycznego uczniów warszawskich szkół średnich trzech typów (w podziale na licea ogólnokształcące, technika oraz zasadnicze szkoły zawodowe). Badaniem objęto grupę 384 osób w wieku 16 lat (w tym 187 chłopców), uczniów klas pierwszych liceów ogólnokształcących (113 uczniów), techników (169) i zasadniczych szkół zawodowych (135). Do oceny rozwoju fizycznego użyto dwóch cech somatycznych: wysokości i ciężaru ciała, obliczono też wskaźnik smukłości (stosunek wysokości do pierwiastka sześciennego z ciężaru). Analizie poddano pięć czynników środowiskowych, w ramach każdego wydzielono trzy lub cztery kategorie skali porządkowej lub interwałowej: rodzaj osiedla, w którym mieszka rodzina (stopień zurbanizowania miejscowości); struktura rodziny (pełna, niepełna), liczba dzieci w rodzinie, wykształcenie ojca, wykształcenie matki. Uzyskane wyniki potwierdziły wpływ środowiska społecznego na rozwój szesnastoletnich uczniów obu płci. Istniała wyraźna zgodność gradientów wysokości i ciężaru ciała z poziomem wykształcenia obojga rodziców, z wielkością miejscowości zamieszkiwania, a także wielkością i strukturą rodziny. U obu płci stwierdzono podobne uszeregowanie zmiennych społecznych względem ich siły różnicowania budowy ciała, jednak wielkość różnic, jakie uzyskano w analogicznych pomiarach dziewcząt między poszczególnymi kategoriami zmiennych, były niższe niż dla chłopców. Wynik ten był zgodny z danymi na temat mniejszej ekosensytywności organizmu kobiety w porównaniu z mężczyzną. Stwierdzono, że rodzaj szkoły ponadpodstawowej i związany z nim model drogi kształcenia stanowi jeden z najwcześniejszych przejawów rozwarstwienia społeczeństwa w Polsce. |