Abstrakt: |
Celem badania było określenie zmian w radzeniu sobie ze stresem, które zachodzą wraz z wiekiem. Szukano również odpowiedzi na pytanie o przyczyny zmian – czy zależą one od płci, wieku, różnic kulturowych i społecznych albo doświadczeń indywidualnych. Badaniem objęto 1167 dziewcząt i chłopców w wieku od 5 do 14 lat ze środowiska wiejskiego (401 osób), małomiasteczkowego (397) i wielkomiejskiego (369). Dzieci uczęszczały do szkół w południowej Polsce. Wśród 776 badanych z klas II-VIII 605 odnosiło sukcesy w nauce (oceny dobre i wyższe). 171 uczniów miało wyniki dostateczne albo niższe. Próba amerykańska liczyła 947 dziewcząt i chłopców z sześciu okręgów szkolnych w zachodniej Pensylwanii. Trzecia próba uczniów – egipska – liczyła 595 dziewcząt i chłopców z pięciu okręgów szkolnych w prowincji Ghrabie. Uczniów z trzech grup dobrano losowo. W badaniu wykorzystano skalę reakcji na stres (SRS) Chandlera (1986). Wyniki badania wykazały – w pewnym zakresie zgodnie z przyjętą hipotezą – że wzorce zachowania właściwe dla wczesnych okresów rozwoju są powszechne wśród przedstawicieli młodego pokolenia. Są one także znacznie niezależne od czynników społeczno-kulturowych albo różnic indywidualnych, związanych z niepowodzeniami i sukcesami szkolnymi. U chłopców zaobserwowano wyższe nasilenie różnych reakcji na stres niż u dziewczynek, co zgadza się z badaniami, które dowodzą, że chłopcy są bardziej podatni na zaburzenia niż ich rówieśniczki. U dzieci pięcio- i sześcioletnich wystąpił wzorzec zachowania nadaktywnego w reakcji na sytuacje stresowe. Poza tym stwierdzono we wszystkich grupach badanych, że wszystkie próby radzenia ze stresem są udane. To potwierdza, że wzorce radzenia sobie ze stresem są względnie niezależne od czynników kulturowych. Zauważono jednak pewne różnice w podejmowaniu przez młodzież nieudanych prób radzenia ze stresem – w kulturze amerykańskiej w miarę równomierny rozkład procentowy poszczególnych wzorców zachowania odzwierciedla postawę większej tolerancji. |